اختفا
پدیده‌ای که در آن یک جسم آسمانی توسط جسم دیگر پوشیده می شود به بیان دیگر،زمانی که یک جسم دور توسط یک جسم نزدیک تر مخفی شود اختفا رخ می‌دهد. البته لازم نیست تمام آن توسط جسم نزدیک تر مخفی شود؛مانند: پدیده خورشید گرفتگی که در آن قرص خورشید توسط قرص ماه پوشیده می شود.
محتویات
انواع اختفا[ویرایش]
انواع اختفا:
1- اختفا ستارگان با ماه
2- اختفا سیاره‌ای
3- اختفا ماه با اجرام سماوی دیگر
4- اختفا سیّارکی
اختفای ستارگان با ماه[ویرایش]
این اختفا دارای سه نوع است:
1- کلی
2- خراشان
3- پله ای
نکته: ماه دارای جو نیست پس به محض اینکه ستاره به پشت ماه برود ناپدید می‌شود و افت نور ندارد.
اختفای کلی[ویرایش]
رویدادی است که روی یکی از لبه‌های ماه اتفاق می افتد. در این رویداد ستاره می‌تواند پس از طی مسیری ظاهری در پشت ماه از لبه دیگر ماه خارج شود (گفته می‌شود ستاره ظاهر شده) و یا در نزدیکی لبه ی شرقی ماه از دید رصدگر به پشت ماه برود(گفته می‌شود ستاره از دید ناظر زمینی ناپدید شده). بیشترین مدت بین یک ورود و خروج ستاره 50دقیقه است ، زیرا ماه قطر خود را، که بزرگ ترین وتر آن هم هست، هر 50دقیقه طی می کند.
اختفای خراشان[ویرایش]
دراین نوع اختفا در زمان روی دادن یک اختفای کلی در فاصله ی 1/5تا 3کیلومتری شمالی یا جنوبی از مسیر پیش بینی شده ی اختفا ماه با حرکت خود به دور زمین از لبه با ستاره مماس می شود و از دید رصد گر،با تلسکوپ ،منظره ای بی نظیراز عبور ستاره از پشت کوه ها و دره های ماه دیده می شود. اختفاهای خراشان در زمره‌ی گروهی ترین پروژه های نجوم آماتوری هستند. باید گروه های مختلفی با هم همکاری کنند و با جمع آوری اطلاعات از سراسر کره زمین کار را به نتیجه برسانند. هر چه تعداد گزارش‌های اختفاهای خراشان بیشتر باشد ،تحلیل داده‌ها به صرفه تر است . (کار هماهنگ سازی این گروه‌ها توسط انجمن بین المللی زمان سنجی IOTA انجام می‌شود.)
اختفای پله‌ای[ویرایش]
این اختفا برای ستاره‌های دوتایی، سه تایی و ... اتفاق میفتد.
وقتی یک ستاره‌ی دوتایی با زاویه‌ای نسبت به لبه‌ی ماه به پشت آن می رود،به نظر می آید که در یک لحظه نور دوتایی کمتر و بعد خاموش شده‌است ،زیرا مؤلفه اول زودتر مخفی شده و نور کمتر فقط نور مؤلفه ی دوم است. با فیلمبرداری از این اختفاها می‌توان مشخصات فیزیکی هریک از مؤلفه های ستاره دوتایی را پیدا کرد.
اختفای سیاره ای[ویرایش]
غیر از ستارگان سیاره‌ها نیز توسط ماه پوشیده می شوند. از آنجایی که قرص سیارات نسبت به ستارگان بسیار زیاد است هنگام اختفا نور سیارات به تدریج و طی چند ثانیه کم می شود.سیاراتی مثل : زهره, مریخ ,مشتری زحل و اورانوس . زیرا این سیارات بدلیل نورانی بودن در حالی که در کنار لبه روشن ماه باشند دچار اختفا خواهند شد. از انواع دیگر اختفای سیاره ای می‌توان به اختفای سیارات با هم و اختفای سیاره با ستاره اشاره کرد. برای مثال سیاره کوتوله پلوتو در سال های 1998، 2002 و 2006 با ستارگان مختلفی اختفا انجام داد که این باعث شد تا امکان مطالعه ساختار جو آن فراهم آید.
اختفای ماه با اجرام سماوی دیگر[ویرایش]
امکان دارد اجرام سماوی دیگر نیز توسط ماه پوشیده شوند مانند یک خوشه ستاره‌ای ...
اختفای سیارکی[ویرایش]
این اختفا زمانی رخ می‌دهد که یک سیارک از جلوی یک ستاره بگذرد. این اختفا به ما کمک می‌کند تا شکل تقریبی سیارک را بدست آوریم. اما چگونه؟ این کار نیاز به یک گروه از افراد مختلف در مکان‌های مختلف را دارد. باید در این اختفا هر فرد مدت زمان اختفا را اندازه گیری کند و چون مکان هر رصدگر با دیگری متفاوت است این زمان‌ها متفاوت می شوند (زیرا همین اختلاف کوچک فاصله باعث می‌شود در یک جا ستاره در زیر سیارک باشد و در جایی دیگر در بالای سیارک) و می‌توان از این طریق،شکل و ابعاد سیارک را حدس زد. به همین دلیل اختفای سیارکی در مساحت کمی قابل رصد است. به تصویر مورد نظر توجه کنید.
انواع دیگر اختفا[ویرایش]
اختفا اقمار مشتری:
علاوه بر اختفا اجرام سماوی با ماه ، اقمار مشتری نیز با سیاره مادر (مشتری)دچار اختفا میشوند.در صورتیکه صفحه مداری اقمار گالیله ای مشتری مناسب باشند می‌توان شاهد اختفای این اقمار توسط قرص مشتری بود .هنگامی که اقمار از جلو سیاره نیز عبور می کنند این پدیده رخ می دهد.
