صورت فلکی جدی

از ویکی نجوم
(تغییرمسیر از جدی)
پرش به: ناوبری، جستجو
صورت فلکی جدی

نام لاتین Capricornus
بعد 21 h
میل −20°
مساحت 414 درجه مربع
ستارگان اصلی 9, 13,23
ستارگان سیاره دار 4
نزدیک ترین سیاره HD ۱۹۲۳۱۰

بهترین زمان مشاهده در ماه سپتامبر

مشهود بین عرض های جغرافیایی °+60 تا -°90


یکی از صورتهای فلکی بسیارقدیمی در نیمکره جنوبی آسمان که به شکل بز یا ترکیبی از بز وماهی تصور می شود.<ref name="multiple1">کتاب صورت های فلکی و اسطوره های یونانی</ref>

صورت فلکی جدی (cap) در منطقه البروج، شاید اولین صورت فلکی است که از دوران ماقبل تاریخ شناخته شده است. تصویر بز یا ترکیب بز-ماهی در لوح‌های به جا مانده از 3000 سال قبل بابلی‌ها کشف گردیده است. آثار باستانی به همراه این صورت فلکی با آمالته آ نشان می‌دهد که بز به زئوس نوزاد و همچنین پان (خدای شبانان) شیر میداده است. در حدود 2000 سال قبل، خورشید در حد اعلای خود در آسمان نیمکره‌ جنوبی یعنی انقلاب زمستانی در نیم کره‌ شمالی (23.4 درجه‌ی عرض جنوبی) می‌رسید و این زمانی است که خورشید از مقابل این صورت فلکی عبور می‌کرد. به همین لحاظ این عرض جغرافیایی را به نام مدار رأس‌الجدی خوانده‌اند که خورشید در این محل در نیم کره‌ی جنوبی می‌تواند عمود تابیده و بالای سر قرار گیرد. به هر حال امروز دیگر چنین نیست و خورشید در انقلاب زمستانی بجای جدی در صورت فلکی عقرب قرار می گیرد، زیرا مکان آن بر اثر چرخش محور زمیندر اثر حرکت تقدی زمین جابجا شده است. <ref name="multiple2">کتاب صرت های فلکی /گری مکلر،مارک چارتزند ، ویل تیریون/ ترجمه احمد دالکی ، ایرانشناسی</ref>

افسانه[ویرایش]

صورت فلکی جدی مثل بسیاری از صورت های فلکی داستانی زیبا دارد، شاید زیبایی این اسطوره بیش تر به علت تلاقی آن با داستان تولد و نجات زئوس باشد.

داستان از این جا شروع می شود که کرونوس، پدر زئوس، به علت پیشگویی سروش غیبی هر یک از فرزندان خود را به محض زاده شدن می بلعید، زیرا می ترسید که آنه ها جای او را بگیرند یا برادران بزرگ تر خود، تیتان ها، هم پیمان شوند و هیچ مخلوقی را آزاد نگذارند.

رئا، مادر زئوس، با اندوه فراوان از والدینش، اورانوس و گایا، درخواست یاری کرد. پس به توصیه آنان به کرت رهسپار شد و در غاری ژرف در جنگل های انبوه کوه اژوم فرزندش را به دنیا آورد.

مادر بزرگ زئوس، گایا، نگهداری از او را به عهده گرفت و برای پرستاری بهتر، وی را به دست پریان و دختران شهریار کرت سپرد.

داستان جدی یا همان « آمالته آ » از این جا آغاز می شود که یکی از دایه های زئوس بز را به او هدیه داد تا ایزد نوباوه را شیر دهد. آمالته آ حیوانی شگفت آور بود و منظرش حتی حیوانات را می ترساند.

یک بار در زمان کودکی زئوس هنگامی که با آمالته آ مشغول بازی بود، ایزد خردسال شاخش را تصادفی می شکند، زئوس نیز برای بیان ندامت خود از این کار به شاخ شکسته آمالته آ قدرتی جادویی می بخشد تا او بتواند آرزوهای مردم را هر آنچه از ثروت و نعمت باشد برآورده کند.

زئوس بعد ها برای پاسداری از خدمات و محبت های بز، او را در میان منطقه البروج قرار داد و از چرم آمالته آ سپری محکم ساخت که هیچ تیری نمی‌توانست آن را بشکافد.

شاخ شکسته آمالته آ به کرونوکوپیا تبدیل شد که افسانه آن به قرن پنجم پیش از میلاد باز می گردد. کرونوکوپیا؛ یعنی شاخ وفور نعمت یا شاخی که از آن به جای ظرفی جهت نگهداری نعمت و فروانی استفاده می شده است. اما نمایش و تجسم اصلی شاخ بز این است که با گل ها و میوه ها پرشده باشد. این شاخ نیز سمبل باروری در زنان بوده است.

اما مدرن، کورونوکوپیا معمولا خالی است و شبیه سبد ترکه مانندی است که معمولا با میوه و سبزیجات متنوع پر می شود. در امریکای شمالی، این شاخ مرتبط است به فصل درو کردن محصول و شکرگذاری.

در دیگر اسناد آمده است که این صورت فلکی مانند بز دریایی (بزماهی) به نمایش درآمده است؛ یعنی بزی با دمی شبیه ماهی. یکی از داستان هایی که با بزماهی سرو کار دارد این است که وقتی پان، ایزد چوپانان که همان بز بود، او می خواست مانند شماری از دیگر خدایان، خود را به شکل ماهی در آورد، اما چون دیر به داخل آب پرید قسمتی از بدنش که بیرون از آب بود شکل ماهی شد. در سومر، این صورت فلکی به ائا یا اآ، یکی از خدایان سومریان و خدای اقیانوس ها و آب های زیرزمینی، وابستهاست. درحماسه گیلگمش، ائا به گیلگمش دانایی بسیار می بخشد و اوست که تمدن را به خارج از دریاها می آورد و به نوع بشر هدیه می دهد.<ref name="multiple1">کتاب صورت های فلکی و اسطوره های یونانی</ref>


ستاره ها[ویرایش]

این صورت فلکی ستاره‌ی قابل توجهی نداشته و درخشان‌ترین آنها از قدر سوم است.<ref name="multiple2">کتاب صرت های فلکی /گری مکلر،مارک چارتزند ، ویل تیریون/ ترجمه احمد دالکی ، ایرانشناسی</ref>








اجرام عمق آسمان[ویرایش]

M30 یا مسیه 30 که در صورت فلکی جدی قرار دارد یک خوشه کروی است که در فاصله ی 25 هزار سال نوری از زمین قرار گرفته است.قدر این خوشه 8.5 بوده و در فهرست NGC عدد 7099 را دارا می‌باشد.<ref name="multiple2">کتاب صرت های فلکی /گری مکلر،مارک چارتزند ، ویل تیریون/ ترجمه احمد دالکی ، ایرانشناسی</ref>





M30




منبع[ویرایش]

<references />