حد چاندراسکار

از ویکی نجوم
پرش به: ناوبری، جستجو
پرونده:WhiteDwarf mass-radius.jpg
محور افقی جرم هستهٔ ستاره برحسب خورشید را مشخص می‌کند و محور عمودی شعاعش را به کیلومتر و نیز بر حسب شعاع خورشید
خم سبز برای گازهای فرمی آرمانی و خم آبی مال گازهای فرمی آرمانی غیرنسبیتی است.
خط عمودی حد فرانسبیتی را نشان می‌دهد
به طور مختصر ، حد چاندراسکار مقدار حدی برای جرم کوتوله های سفید است که معادل 1.4 جرم خورشید است .

بر اساس نظریه "سوبراهمانیان چاندراسکار " ( اخترشناس هندی ) کوتوله های سفید نمی‌توانند جرمی بیشتر از حد جرم چاندراسکار داشته باشند.

در ستارگان عادی فشار گاز، موجب جلوگیری از رمبش ستاره به درون خود می شود.

در کوتوله های سفید فشاری موسوم به فشار تبهگنی از رمبش جلوگیری می کند و در اصطلاح به این حالت تبهگنی می گویند.

اگر جرم کوتوله سفید به حدی زیاد شود که فشار تبهگنی باعث شود تا ذرات تشکیل دهنده کوتوله سفید (مخصوصا الکترون ها) انرژی نسبیتی کسب کنند، ستاره در این حالت ناپایدار شده و ذرات می شکنند و کوتوله سفید رمبش کرده و به ستاره نوترونی تبدیل می شود.

از آنجا که کوتوله های سفید خیلی چگال هستند ، مواد ستاره ای ، دیگر به صورت یک گاز معمولی رفتار نمی کنند . این ماده چنان به سختی فشرده می شود که الکترونها نمی‌توانند به صورت کاملا اتفاقی حرکت کنند . از این رو ، حرکت آنها به خاطر نزدیکی الکترونهای دیگر محدودیتهایی پیدا می کنند . تعدادی از الکترونها ممکن است هنوز با سرعت های خیلی بالا در حال حرکت باشند ، اما ، نمی‌توانند سرعتهای خود را توسط برخورد ، به گونه ای که در یک گاز معمولی صورت می گیرد ، تغییر دهند ، الکترونها فقط با جابه جایی مدارهایشان با الکترونهای دیگر می‌توانند سرعت خود را تغییر دهند . قوانین مکانیک کوانتومی هنوز پا برجا هستند و اصل طرد پاولی معتبر باقی می ماند : تنها دو الکترون با اسپین مخالف می‌توانند دارای یک انرژی در یک حجم معین و در یک زمان باشند  . به دلیل فشردگی تنگاتنگ ، فضای کمتری در دسترس است و تعداد سرعتها یا انرژی های ممکن که برای یک الکترون مجاز هستند کمتر می شود . چنین ماده ای گاز الکترونی تبهگن نامیده می شود . در چنین گاز تبهگنی ، الکترونها در حالی هسته ها را در بر گرفته اند ، کم و بیش به صورت یکنواخت در سراسر محیط توزیع شده اند . خود هسته ها نیز در فواصل مرتبی از یکدیگر قرار گرفته اند و با افزایش فشار ، آن ها نیز به طور محکم تری به هم فشرده می شوند تا جایی که نسبت به همدیگر چنان ثابت می شوند که به یک شبکه بلوری شباهت پیدا می کنند . تحت چنین شرایطی ماده بیشتر به جامد شبیه است تا گاز .

دلیل چنین چگالی های بالایی در این حقیقت نهفته است که تمام انرژی هسته ای قابل دسترس صرف شده است و ستاره آن قدر به انقباض تحت اثر نیروی گرانش ادامه می دهد تا این عمل توسط فشار گاز الکترونی تبهگن متوقف شود . تنها ستارگانی با جرم کمتر از 1.4 جرم خورشید می‌توانند کوتوله های سفید پایدار باشند که این را حد چاندراسکار می نامند .

منابع [ویرایش]

1. نجوم و اختر فیزیک مقدماتی (جلد دوم) / زیلیک ، گرگوری (نویسنده) / دکتر جمشید قنبری (مترجم) / انشارات آستان قدس رضوی