صورت فلکی دب اصغر
دب اصغر یا خرس کوچک در واقع به شکل صورت فلكي دب اكبر ولی کوچک تر و کم نور تر از آن است. ستاره آلفای این صورت فلکی به عنوان ستاره ی قطبی یا "Polaris" در نظر گرفته شده است. دب اصغر حدود 600 سال قبل از میلاد عنوان یک صورت فلکی را نداشته تا آنکه طالس ستاره شناس یونانی آنرا به عنوان یک صورت فلکی معرفی کرد.
ستارگان دب اصغر
دو ستاره از کاسه قسمت آبگردان این صورت فلکی یعنی بتا ی دب اصغر با نام کوکب "Kochab" یا انورفرقدان از قدر دوم می باشد و گامای دب اصغر با نام اخفی الفرقدین یا موریس "Pherkad" از قدر سوم می باشد. این دو ستاره به عنوان نگهبانان قطب شمال شهرت یافته اند. با استفاده از یک دوربین دو چشمی می توان ستاره ی همدم قدر پنجم اخفی الفرقدان را نیز تشخیص داد. معروف ترین ستاره در دب اصغر آلفا ی آن یا ستاره ی قطبی یا جُدی است. محل آن در فاصله حدود یک درجه تا موضع واقعی شمال سماوی قرار گرفته است بنا برین ناظری که در قطب شمال قرار داشته باشد آنرا دقیقا در بالای سر خود می بیند.این ستاره در سال 2105 میلادی به نزدیک ترین فاصله خود تا قطب شمال می رسد. این ستاره با قدر دو ، چهل و نهمین ستاره درخشنده آسمان به حساب می آیدو حدود 820 سال نوری از زمین فاصله دارد. این ستاره از نوع ایر غول زرد رنگ و حدود 100 برابر قطر خورشید است و 2500 برابر خورشید از خود نور تولید می کند. ستاره قطبی فعلی همیشه عنوان ستاره ی قطبی را نداشته زیرا جایگاه نقطه قطب در آسمان بدلیل حرکت تقدیمی محور زمین متغیر است. حدود 4000 سال قبل ستاره ثعبان آلفا ی صورت فلکی تنین سمت ستاره قطبی را برای زمین داشته است. ستاره قطبی با طیف F8Ib به طور محسوسی یک متغیر قیفاووسی میباشد. با یک تلسکوپ کوچک سه اینچی می توان همدم این ستاره را مشاهده کرد. همدم ستاره قطبی قدر نه بوده و طیف آن F3V میباشد.
ستاره قطبی و جهت یابی
ستاره قطبی ( آلفا-دب اصغر) در موارد زير مورد استفاده است:
- تعيين نقطه شمال بر افق (شمال جغرافيايی)
- تعيين عرض جغرافيايی ناظر
شمال جغرافيايی با فرود آوردن خطي قائم از ستاره قطبی بر افق مشخص مي‌شود. نقطه‌اي که در آن خط قائم دايره افق را قطع مي‌کند. شمال جغرافيايي است. تعيين عرض جغرافيايی بر اساس فرمول زير است:
عرض جغرافيايي هر نقطه در نيمکره شمالي برابر است با ارتفاع ستاره قطبی در آن نقطه. بنابراين براي ناظري در 40 درجه شمالي ، جدي ارتفاعي برابر 40 درجه دارد، براي ناظري در 60درجه شمالي ، ارتفاع جدي 60درجه است و الي آخر.
ارتفاع يک ستاره ، بر حسب درجه ، زاويه ميان افق ناظر و ستاره در امتداد يک دايره قائم است.
منبع
کتاب صورت های فلکی و کتاب راهنمای ماهانه آسمان شب
| صور فلکی امروزی |
| آبمار • آتشدان • ارابه‌ران • اژدها • اسب بالدار • اسب کوچک • اسکنه • آفتاب‌پرست • بادبان • بزغاله • برساووش • بره • پیاله • پیکان • تاج جنوبی • اکلیل شمالی • تازی‌ها • ترازو • تک‌شاخ • تلسکوپ • تلمبه • تور • توکان • جوی • چلپاسه • چلیپا • خرچنگ • خرس بزرگ • خرس کوچک • خرگوش • درنا • دلفین • دلو • دوپرگار • دوپیکر • دوشیزه • ذات الکرسی • روباه • زانو زده • زرافه • آندرومدا • ساعت • سپر • سکستان • سگ بزرگ • سگ کوچک • سنگتراش • سه‌پایه • سه‌سو • سیاهگوش • سیمرغ • شاه‌تخته • جبار • شلیاق • اسد • شیر کوچک • طاووس • عقاب • قطب‌نما • قنطورس • قیفاووس • کبوتر • کژدم • کشتیدم • کلاغ • کمان • کوره • کوهمیز • گاو • گاوران • گرگ • گونیا • گیسو • مار • مار باریک • مارافسای • ماکیان • حوت • ماهی پرنده • ماهی جنوبی • ماهی زرین • مثلث جنوبی • مرغ بهشتی • مگس جنوبی • میکروسکوپ • نهنگ • هشتک • هندی
|
