پرتو گاما
اشعه گاما چیست ؟
از تابش‌های الکترو مغناطیسی و از جنس نور و اشعه ایکس هستند. این اشعه طول موجهایی کوتاه‌تر از طول موج نور و اشعه ایکس دارد و بر سلول های بینایی اثر مخرب می‌گذارد. اشعه گاما مانند تابش‌های دیگر الکترومغناطیسی با سرعت نفوذ منتشر می‌شود. توانایی نفوذ این اشعه خیلی بیشتر از توانایی نفوذ پرتوی بتا و اشعه آلفاست. اشعه گاما به هنگام فروپاشی هسته عناصر رادیو اکتیو به وجود می‌آید. هسته رادیو اکتیو وقتی اشعه گاما تابش کند مقداری از انرژی خود را از دست می‌دهد ولی در ساختمان آن تغییری به وجود نمی‌آید. هر چه هسته رادیو اکتیو اشعه گاما با طول موج کمتر تابش کند انرژی تابشی آن بیشتر و توانایی نفوذ آن زیادتر می‌شود. مثلا اگر هسته ای ۵ میلیون الکترون‌ولت از دست بدهد، توانایی نفوذ اشعه آن به قدری زیاد است که از ورقه آهن به ضخامت ۲/۵ سانتیمتر، آبی به عمق ۲۳ سانتیمتر یا ورقه ای از سرب به قطر ۱۳ میلیمتر می‌تواند تنها جلو عبور نصف آن را بگیرد. به این ترتیب سرب بهترین وسیله برای جلوگیری از اشعه گاماست.
یونش
اشعه گاما اشعه هنگام عبور از مواد با اتم های آن برخورد می‌کند و گاه بر اثر این برخوردها ممکن است الکترونها از اتم های این مواد جدا شوند و یون تولید کنند. این فرایند را یونیزاسیون (یونش) گویند.
گاما و سلامت
اشعه گاما هنگامی که از بدن بگذرد، در بافت‌ها یونش می‌کنند. اشعه گاما اگر بیش از اندازه به بدن بتابد، ممکن است به سلول های بدن اسیب برساند. همیشه اشعه گاما از طریق آبی که می‌آشامیم یا هوایی که تنفس می‌کنیم، به ما می‌رسد اما چون مقدار آن بسیار ناچیز است، خطری برای ما ندارد.
گاما در پزشکی و صنعت
با اینکه اشعه گاما به میزان زیاد ممکن است برای بدن خطر ناک باشد، ولی گاه فایده بسیار دارد. از این اشعه می‌توان برای درمان برخی بیماری‌های سرطانی و نارحتی‌های پوستی استفاده کرد. درمان به وسیله اشعه گاما را رادیوتراپی می‌نامند. در صنعت نیز از اشعه گاما که از رادیم و کبالت رادیواکتیو با قدرت زیاد تابش می‌شوند، برای پیدا کردن حفره‌های ریز و شکستگی‌های قطعات فلزی استفاده می‌کنند. دانشمندان اشعه گاما را برای نگهداری مواد غذایی و جوش دادن لاستیک نیز به کار برده‌اند.
از مهم‌ترین کاربردهای دیگر پرتو گاما در پزشکی می‌توان به استریلیزاسیون تجهیزات پزشکی مانند سرنگ که قابل استریل شدن در دمای بالا نیستند، نام برد.
جستاره ای دیگر
منبع
ویکی پدیا فارسی[۱]
