کالیستو
|
کالیستو[ویرایش]
کالیستو (به انگلیسی: Callisto) (kəˈlɪstoʊ kə-LIS-toe, یا به یونانی Καλλιστώ)بیرونی ترین قمر از اقمار گالیله ای است که درون مغاطکره مشتری و در ان سوی کمربند های تشعشعی اصلی به گرد برجیس در گردش است و به همین دلیل تا اندازه ای از اثرات ذرات نیرومند و یا تشعشعات حرارتی مادر خویش در امان است.شعاع این قمر حدود 2500 کیلومتر است و چگالی ان 6/1 کیلومتر در مترمکعب است و از این بابت کم چگال ترین قمر گالیله بشمار می اید.کالیستو از نظر بازتاب نور ضعیف است و نسبت ان 2/0 تجاوز نمی کند از انجایی که ابعاد و چگالی قمر مزبور با دقت کافی اندازه گیری نشده لذا اگاهی ما نیز از کالیستو به همان میزان محدود است.ساختمان درونی کالیستو ساده تر از گانیمد است و تقریبا محقق است که پوسته ان از یک لایه سنگ و یخ به ضخامت حدود 300 کیلومتر تشکیل یافته است و در زیر ان توده ای از اب انباشته گردیده و در میان ان هسته ای از مواد سیلیکاته بنام توده مرکزی جای گرفته است.
ویجر 1 از فاصله 123.950 کیلومتری کالیستو گذشت و ویجر 2 نیز قمر مزبور را از فاصله 212.510 کیلومتری دیدار کرد و به عکسبرداری از حدود 80 درصد سطح ان موفق گردید. بررسی های بعمل امده اشکار می سازد که پوسته یخی کالیستو با بیش از 4هزار میلیون سال عمر یکی از کهن ترین چهره های منظومه خورشیدی است.سطح کالیستو از گود های گوناگون اشباع شده و علاوه بر ان یک سری دوایر متحدالمرکز نیز در گوشه و کنار ان به چشم می خورد که احتمالا در پی چروکیدن سطح پوسته قمر مزبور پدید امده اند.[2]
تفاوت های گانمید و کالیستو[ویرایش]
گانیمد و کالیستو، دو قمر بزرگ مشتری اندازه یکسانی دارند و از ترکیب مشابهی از یخ و سنگ تشکیل شده‌اند، اما داده‌های به دست آمده از فضاپیماهای گالیله و ویجر نشان می‌دهد که ظاهرا آنها در سطح و درون با یکدیگر متفاوت هستند.
بر اساس تحقیق دانشمندان در موسسه تحقیقاتی جنوب غرب سن آنتونیوی تگزاس، تفاوت در تعداد و سرعت برخورد دنباله‌دارها با این دو قمر در حدود 3.8 میلیارد سال پیش، می‌تواند تفاوت‌های وسیع در سطوح و لایه‌های داخلی آنها را توضیح دهد.
«امی بار» و «رابین کانوپ»، از مرکز علمی پژوهشی سیارات، مدلی از ذوب شدن ناشی از برخورد دنباله‌دارها و شکل‌گیری هسته سنگی را برای نشان دادن مسیرهای تکامل گانیمد و کالیستو که حدود 3.8 میلیارد سال پیش، در طول آخرین بمباران سنگین از یکدیگر دور شدند (مرحله‌ای در تاریخ قمرها که برخوردهای بزگ در آن حکم‌فرما هستند)، خلق کرده‌اند.
بار می‌گوید:" برخوردها در طی این دوره گانیمد را چنان کامل و عمیق ذوب کرده است که حرارت نمی‌توانست به سرعت از بین برود. تمام سنگ‌های گانمید به سمت مرکز آن فرو رفتند، درست مثل وقتی که خرده شکلات‌ها به سمت پایین جعبه بستنی آب شده فرو می‌روند. کالیستو برخوردهای کمتری، با سرعت‌های اولیه پایین‌تر دریافت کرد و از ذوب شدن کامل آن جلوگیری به عمل آمد."
برش‌های مقطعی از لایه‌های داخلی گانیمد و کالیستو بعد از برخوردهای بسیار توسط ذرات سیاره‌ای درطول آخرین بمباران سنگین را نشان می‌دهد. رنگ‌ها بیانگر چگالی هستند. رنگ مشکی نشان‌دهنده هسته سنگی، رنگ آبی نشان‌دهنده مخلوط سنگ و یخ و رنگ سفید نشان‌دهنده یخ است.
در مدل بار و کانوپ، جاذبه قوی مشتری دنباله‌دارهای برخورد کننده را به سوی گانیمد و کالیستو جذب می‌کند. هر برخورد با سطح سنگی-یخی کالیستو و گانیمد گودالی از آب به وجود می‌آورد که به سنگ‌ها در گودال ذوب شده اجازه می‌دهد تا به سمت مرکز قمر فرو بروند. گانیمد به مشتری نزدیک‌تر است بنابراین دو برابر دنباله‌دارهای یخی کالیستو ضربه می‌خورد و دنباله‌دارهایی که به گانیمد برخورد می‌کنند از متوسط سرعت اولیه بالاتری برخوردارند. این مدل‌سازی نشان می‌دهد که شکل‌گیری هسته در طول آخرین بمباران سنگین شروع شده و در گانیمد از لحاظ انرژی خودکفا شده، اما در کالیستو نه.
این تحقیق افق‌های جدیدی بر "دو گانگی کالیستو و گانیمد" می‌گشاید. این موضوع یک مشکل کلاسیک در سیاره شناسی تطبیقی است، که به دنبال توضیح این است که چرا بعضی از اجراممنظومه شمسی با خصوصیات حجمی مشابه، تفاوت‌های ظاهری اساسی دارند. به ویژه این تحقیق تکامل قمرهای مشتری را به حرکت مداری سیارات بیرونی و تاریخ بمباران ماه ارتباط می‌دهد.
بار می‌گوید:" همانند ماه و زهره، گانیمد و کالیستو دوقلو هستند و درک این که آنها چگونه مشابه هم متولد شده‌اند ولی بسیار متفاوت رشد کرده‌اند برای سیاره‌شناسان بسیار جالب و مهیج است. تحقیق ما نشان می‌دهد که گانیمد و کالیستو اثر انگشت تکامل اولیه منظومه شمسی را ثبت کردند که بسیار پرهیجان و غیر قابل پیش‌بینی است.
منبع[ویرایش]
1. همشهری آنلاین
2. کتاب اطلس منظومه خورشیدی/نوشته:پاتریک مور/ترجمه:مهندس عباس جعفری
