M63

تاریخچه

M63 نخستین سحابی بود که همکار مسیه پیر میچِین کشف کرد. دنبال کردن ِمسیر دنباله‌داری درخشان در نیمه نخست سال 1779 سبب این کشف شد. مسیه در تاریخ 14 ژوئن 1779، 63M را رصد کرد و اینگونه نوشت: " روشنایی این جرم به اندازه‌ی روشنایی سحابی است که با شماره 59 ثبت شده؛ این جرم هیچ ستاره‌ای ندارد و ستاره‌ای با قدر 8 ام در نزدیکی آن و در قسمت غربی این سحابی قرار گرفته است."

ویلیام هرشل تقریب زده بود که 63M طولی برابر با 9 تا 10 دقیقه و پهنایی برابر با 4 دقیقه قوسی دارد. او اظهار داشت: "این جرم هسته‌ای بسیار درخشان دارد." پسر او جان، زاویه‌ی مکان(PA)- کشیدگی - آن را °150 تعیین کرد و ظاهر تقریباً ستاره‌ای شکلِ هسته‌ی آن‌را مورد توجه قرار داد. همچنین او اشاره کرده است که : "بخش جنوب شرقی M63 به‌صورت پراکنده‌تری خاتمه می‌یابد؛ شمال غربی آن دارای ستاره‌ای درخشان است و یک ستاره‌ی دوتایی نیز در شمال غرب آن واقع است."

آدمیرال اسمیث شکل بیضوی M63 و "رنگ سفید-شیری" آن‌رابه‌طور ویژه‌ایتوصیف می‌کند؛ این درحالی است که لرد راس توانسته بود جزئیات ساختار مارپیچی آن را مشاهده کند. هاینریش دئارست قطر هسته این کهکشان را تنها 85 ثانیه‌ی قوس اندازه گرفت و اینگونه نوشت: " نورانیت هسته آن مانند ستاره‌ای از قدر یازدهم است." کرتیس تصویر ظاهری M63 را به طور خلاصه اینگونه توصیف می کند: "این جرم کهکشان مارپیچی زیبا و درخشانی با وسعت '8×'3 و زاویه مکانی °98 است. این کهکشان هسته ای تقریباً ستاره‌ای شکل دارد و بازوهای مارپیچی آن باریک‌ و به‌طور فشرده ای در هم فرو رفته‌اند؛ این فشردگی حاکی از تراکم ستاره‌ایِ نسبتاً زیاد کهکشان است."<ref name="multiple2"> کتاب اطلس اجرام مسیه [۱] </ref>

اخترفیزیک

M63 اغلب به‌عنوان زیباترین کهکشان فهرست مسیه در عکاسی معرفی می‌شود و اسم مستعاری هم به نام سحابی «گل آفتابگردان» دارد. انتخاب این نام به‌ خاطر ساختار بازوهای مارپیچی متعدد و تکه‌تکه‌ی آنست که احتمالاً شباهت بسیاری هم به بازوهای مارپیچی کهکشان خودمان دارد. بخش جنوبی و پراز غبار M63 به ما نزدیک‌تر است و در مقیاسی کوچکتر شبیه کهکشان «چشم سیاه»، M64 است.

M63 به گروه کهکشان‌های M51 تعلق دارد که در فاصله حدود 27 میلیون سال نوری از ما قرار گرفته اند. این گروه احتمالاً NGC 5023 در 2 درجه‌ای شمالی M63 و UGC 8320 در بیش از 4 درجه‌ای جنوبی آن‌را نیز شامل می‌شود. M63 بعنوان کهکشان مارپیچی از نوع مارپیچی Sc یا Sb طبقه‌بندی شده، اندازه‌ی آن کمتر از 100،000 سال نوری است و در حدود 140هزار میلیون جرم خورشیدی را در خود جا داده است.

ناحیه‌ی مرکزی و درخشان M63 که اندازه‌ای تنها برابر با 6 ثانیه‌ی قوس دارد، می‌تواند هسته‌ای با 900 میلیون جرم خورشیدی را شامل شود؛ هسته‌ای که مطابق نظر پیسمیس و دیگران (همکارانش)، "هسته‌ای نسبتاً فعال" است. از خطوط نشری این کهکشان اینگونه برمی‌آید که کهکشانی لاینر (نواحی خطی نشری با هسته های کم یونیزاسیون) است (M81 را ببینید). دیسک کهکشانی M63 با پوششی سرد و مسطح از هیدروزن خنثی (HI) احاطه شده که نسبت به صفحه‌ی کهکشان 20 درجه منحرف شده است. تنها ابرنواختری که تاکنون در M63 مشاهده شده ابرنواخترSN 1971I است که در 25 ماه می 1971 روشنی آن به قدر 11.8 رسید.<ref name="multiple2"> کتاب اطلس اجرام مسیه [۲] </ref>

مشاهده و رصد

یک دوربین‌ دوچشمی 50×10 ، M63 را به صورت سحابی کوچکی نشان می‌دهند که در فاصله‌ 4 دقیقه‌ قوسی شرقی ستاره‌ای از قدر 8 قرار گرفته است. هسته‌ روشن و ستاره‌ای شکل این کهکشان با تلسکوپ‌های کوچک به‌سادگی مشاهده می‌شود. با یک چشمی 4.7 اینچی مشخص می‌شود که این جرم در یک ناحیه‌ مرکزی 1 دقیقه‌ی قوسی با جهت‌گیری شرق- غرب قرار گرفته است. چشمی‌های قدرتمندتر روشنی‌های لکه‌ای شکل موجود در هاله‌ی اطراف آن را به خوبی آشکار می‌کنند اما این نواحی به طور جداگانه قابل تفکیک نیستند.

ساختار مارپیچی این کهکشان را می‌توان با یک تلسکوپ 14 اینچی مشاهده کرد هرچند بازوها به خوبی قابل تشخیص نیستند و تشخیص آن ها به رصدهای نسبتاً دقیق‌تری احتیاج دارد. در چنین تلسکوپی، هسته‌ای تقریباً ستاره‌ای شکل در ناحیه‌ی کوچک مرکزی که تنها 15 ثانیه‌ی قوس قطر دارد، قرار می‌گیرد. بزرگنمایی 500 برابر، لکه‌ تاریکی را با ابعاد "15×"7 (و زاویه‌ی مکانی 60درجه) درست در جنوبی ترین بخش آن نشان می‌دهد که در اطراف درونی‌ترین بازوی مارپیچی برآمده آن پیچ خورده است. در سمت مقابل، بازوی مارپیچی دیگری وجود دارد که به‌طورچشمگیری پراکنده‌تر از بازوی قبلی‌است اما با چرخش کامل 360 درجه‌ای به دور مرکز کهکشان می‌توان آن‌را دنبال کرد. این بازو بعد از اولین 180 درجه‌ای که می‌پیچد، به دو تکه تقسیم می‌شود و تشخیص آن سخت‌تر می‌گردد. به‌نظر می‌رسد که جنوبی‌ترین بخش M63قطع شده است. تصاویر نشان می‌دهند که ابرهای غبار تاریکی، این ناحیه از کهکشان را به تسلط خود در آورده اند. در یک تلسکوپ 14 اینچی قطر ظاهری کلی M63 به مقدار '7×'4 می‌رسد؛ عکس‌های عمیق‌تر می‌توانند دوبرابر این مقدار را به نمایش بگذارند.

در تصاویری که با دوربین عکاسی ثبت می‌شوند می توان دو کهکشان زمینه‌ی بسیار کوچک را که شبیه ستاره‌های کم نورند در حومه‌ی M63 مشاهده کرد. این کهکشان‌ها در 4 دقیقه‌ی قوسی شمال غربی و 5 دقیقه‌ی قوسی شرق هسته‌ی آن قرار دارند. نوردهی‌های طولانی‌تر نیز دو جسم کهکشان مانند را نشان می‌دهد که درخشندگی سطحی بسیار کمی دارند و در جنوب غربی ستاره‌ی قدر هشتم واقع در زمینه‌ی تصویر‌ مستقرند. این موضوع که آیا این ستاره همدم واقعی و کوچک این کهکشان است یا خیر هنوز مشخص نیست. در همان راستا و کمی دورتر در 8 دقیقه‌ای شرقی هسته‌ M63 کهکشان کوتوله‌ بسیار کم نوری (قدر 15.9) واقع است که UGCA 342 نام دارد. ستاره‌ی دوتایی h 1230 نیز در فاصله‌ی 306 دقیقه‌ی قوسی شرق M63 قرار دارد. این منظومه‌ی دوتایی شامل دو ستاره از قدرهای 10.5 و 11.0 است که 16.3 ثانیه‌ قوس از هم فاصله دارند.<ref name="multiple2"> کتاب اطلس اجرام مسیه [۳] </ref>

منابع

<references />