باد خورشیدی

از ویکی نجوم
پرش به: ناوبری، جستجو
E e8 852073623338199351122071111159249197236.jpg

باد خورشیدی پر تحرک‌ترین فعالیت وابسته به سطح یا جو خورشید ، انرژی عظیمی‌ را در مدت زمان بسیار کوتاهی آزاد می‌کند. درخشش ناگهانی ، معمولا در مجاورت یک گروه لکه ی خورشیدی، با برون ریزی شدید همراه است . یک شراره(یا باد خورشیدی) ، نوعا در مساحتی به قطر ۲۰۰۰۰۰ KM رخ می‌‌دهد و دمای آن از ۱۰۰ میلیون کلوین تجاوز می‌کند. بروز باد خورشیدی غالباً در امتداد مرز میان نواحی گروهی از لکه های خورشیدی که به طور مثبت و منفی‌ قطبیده شده اند، صورت می‌گیرد. تمرکز انرژی در نوک شلاق بزرگی‌ را تجسم کنید به هنگامی که فرود می‌‌آید. در این صورت ،یک باد خورشیدی تا حدی شبیه به این است که مقدار زیادی انرژی خورشیدی در مساحت بسیار کمی‌ آزاد می‌‌شود.<ref name="multiple1"> نجوم دینامیکی , نوشته ی رابرت تی. دیکسون , ترجمه احمد خواجه نصیر طوسی </ref>

موادی که بیشتر پروتون و الکترون اند و از خورشید به فضا جریان دارند. خورشید به طور عادی در هر ثانیه میلیونها تن از جرم خود را به علت باد خورشیدی از دست می‌دهد.

باد خورشیدی تاثیر مستقیمی‌ بر زمین دارد و می‌تواند با گسیل پرتو X حیات انسانی‌ را که با پوشش جو زمین حفاظت نشده باشد، از بین ببرد.چون ماه جوی ندارد که چنین حفاظی فراهم کند. فضانوردانی که از سفینه فضایی خود خارج می شوند ، در خلال این ماموریت خود در برابر پرتو هایی که از شراره‌های خورشیدی گسیل می شوند ،تحت مراقبت دائمی قرار می گیرند . اگر به هنگام رفت و آمد فضانوردان بر سطح ماه باد خورشیدی ایجاد شود، بلافاصله به آنها دستور بازگشت به سفینه داده می شود. لایه‌های یونسپهری جو زمین از طریقه تابش ناشی‌ از باد خورشیدی تغییر می کنند و ممکن است از عهده بازتابش سیگنال‌های رادیوئی برنیاید. این امر سبب می شود که ارتباط رادیویی موج کوتاه مختل شوند. این اختلال ممکن است چند ساعت یا حتی چند روز ادامه یابد. ظهور شفق قطبی ( نور‌های شمالی و جنوبی) معمولا بر اثر شتاب گرفتن ذرات موجود در باد خورشیدی که به دنبال یک فعالیت باد خورشیدی صورت می‌گیرد، بسیار زیاد می شود. در حدود یک روز پس از وقوع هر باد خورشیدی ، خواص مغناطیسی زمین دست خوش اختلال می شود و عقربه ی قطب نما واکنش‌های عجیب و غریبی نشان می دهد.<ref name="multiple1"> نجوم دینامیکی , نوشته ی رابرت تی. دیکسون , ترجمه احمد خواجه نصیر طوسی </ref>


ذرات بنیادی که به زمین برخورد می‌کنند، هم از خورشید و هم از بیرون از منظومه شمسی سرچشمه می‌گیرند. ذرات باردار، عمدتاً متشکل از پروتون، الکترون و ذرات آلفا (هسته هلیوم)، به صورت پیوسته به بیرون از خورشید جریان دارند. در فاصله زمین از خورشید، سرعت این باد خورشیدی بین 300 تا 500 کیلومتر بر ثانیه است. ذرات با میدان مغناطیسی خورشید برهم‌کنش می‌کنند. شدت میدان مغناطیسی خورشید در فاصله زمین، حدود یک‌هزارم میدان زمین است. ذراتی که از بیرون منظومه شمسی می‌آیند، پرتوهای کیهانی نام دارند.

تاج بسیار داغ خورشید در فضا منتشر و دائم در آن گسترده می‌شود. به جریان گازهای تاج خورشید در فضا، بادهای خورشیدی می‌گویند. چگالی این بادها در نزدیکی خورشید تقریبا بین 10 تا 100 ذره در هر سانتیمتر مکعب است. باد خورشیدی با سرعتی معادل صدها کیلومتر در ثانیه از خورشید به هر سو می‌وزد. در فواصل زیادی از خورشید یعنی فراتر از مدار پلوتون، از سرعت این باد که مافوق صوت است کاسته می‌شود و با گازهای میان‌ستاره ای ترکیب می‌گردد. بادهای خورشیدی به شکل یک حباب بزرگ شبیه به قطره‌ اشک به نام هلیوسفر در فضای میان‌سیاره‌ای گسترده شده است. خورشید و همه‌ سیاره‌های آن درون هلیوسفر قرار گرفته‌اند. فراتر از مدار پلوتون، دورترین سیاره از خورشید، هلیوسفر به گازها و غبارهای میان‌ستاره ای می‌پیوندد. گرچه اتمهای موجود در فضای میان‌ستاره ای می‌توانند در این حباب نفوذ نمایند، اما در واقع می‌توان گفت که همه مواد تشکیل‌دهنده‌ هلیوسفر از خود خورشید ناشی می‌شود.

Eit030.jpg


منابع[ویرایش]

  • <references />
  • کتاب نجوم به زبان ساده
  • کتاب مبانی ستاره‌شناسی (ترجمه کتاب Fundamental Astronomy)/ مؤلفان: هانو کارتونن و همکاران/ مترجم: غلامرضا شاه‌علی/ انتشارات شاه‌چراغ شیراز[۱]
  • شناخت فضا و منظومه شمسی/ گزیده مقالات ناسا/ مترجم:الهام سجادی‌فر
  • [۲]