مقیاس فاصله کیهانی
برای آنکه اندازه مقیاس جهان را متوجه شویم، لازم است بتوانیم فواصل کهکشانها را اندازه بگیریم. فاصله تا دو کهکشان نامنظم مجاور، ابرهای کوچک و بزرگ ماژلانی، به عنوان دو نقطه مرجع و کلیدی در نردبان فاصله (Distance Ladder) به شمار میآید. نمونهای از ستارههای متغیر و بسیار روشن در آنها، موسوم به متغیرهای قیفاووسی، مانند یک شمع استاندارد قابل استفاده هستند. به کمک آنها فاصله کهکشانها نسبت به فاصله ابرهای ماژلانی اندازهگیری میشود. برای اینکه چنین کاری ممکن باشد، لازم است در ابتدا اندازه صحیح فاصله تا یکی از این دو ابر را در اختیار داشته باشیم.
برآورد دقیق فاصله تا ابرهای بزرگ و کوچک ماژلانی ساده نبوده و در طول سالها مقدار آن تغییرات اساسی داشته است. رویداد ابرنواختر 1987A در ابر بزرگ ماژلانی، روشی مستقیم را جهت اندازهگیری فاصله تا آن ابر در اختیار دانشمندان قرار داد. این روش مبتنی بود بر زمان لازم برای آنکه نور تابشی از ابرنواختر، حلقهای از گاز را که در فاصلهای دور آن را احاطه کرده بود، روشن نماید. بر این اساس، فاصله زمین تا مرکز ابر بزرگ ماژلانی ۵۲ کیلوپارسک (با تولرانس ۱.۳ کیلو پارسک)برآورد شد. این برآورد، به همراه رصدهای دیگری که آنرا تأیید میکرد، به ستارهشناسان کمک نموده تا بتوانند مقدار جدیدی را به عنوان نقطه صفر برای مقیاس فاصله قیفاووسی تعیین کنند، و دانش ما را از فواصل کهکشانی تا حد زیادی بهبود بخشیدهاند.
منبع
کتاب درآمدی بر نجوم و کیهانشناسی/ ایان موریسون/ مترجم: غلامرضا شاهعلی [۱]