ابوالقاسم غفاری
پروفسور ابوالقاسم غفاری، بی تردید از برجسته ترین و گم نام ترین دانشمندان معاصر حوزه علوم ریاضی، فیزیک و صنعت فضاست. وی، نخستین ایرانی شاغل در سازمان فضایی ایالات متحده (ناسا) و نیز تنها خارجی فعال در بخش محاسبات مسیریابی برنامه بزرگ سفر به ماه (آپولو) بوده است. پیش تر از این بخش از حیات علمی اش نیز او سال ها را وقف به ثمره رسانی پژوهش های نفیسی در حوزه علوم ریاضی و فیزیک نموده که همکاری با پروفسور آلبرت اینشتین در مرکز مطالعات پیشرفته پرینستون در نیوجرسی ایالات متحده بر روی نظریه "وحدت میدان" و الکترومغناطیس، از برجسته ترین این پژوهش ها؛ در کنار دیگر نقاط عطف حیات علمی پروفسور غفاری است.
زندگی نامه[ویرایش]
او به تاریخ بیست و پنجم خرداد ماه سال 1285 هجری شمسی، در تهران متولد شد و تحصیلات متوسطه اش را در دبیرستان دارالفنون به اتمام رسانید. مدارج کارشناسی ریاضیات و فیزیک و نیز دیپلم ستارهشناسی و آنالیز عالی ریاضیات را از دانشگاه نانسی فرانسه اخذ نمود. دوره دکترای "ریاضیات فیزیک" را در دانشگاه سوربن سپری کرد و در سال 1315 هجری شمسی و پس از فراغت از تحصیل؛ به دعوت وزیر فرهنگ وقت (مرحوم علی اصغر حکمت) به اعضای هیات علمی دانشگاه تهران پیوست. پس از اتمام دوره خدمت سربازی؛ سال های 1319 تا 1334 شمسی را در کسوت استاد تمام رشته آنالیز عالی، به تدریس در دانشگاه تهران منصوب؛ و در کنار تدریس منظم آکادمیک، به برگزاری کلاس هایی پیرامون ریاضیات عمومی و سطح بندی (ژئودزی) در ستاد ارتش و انیستیتو فنون ارشد تهران نیز مشغول شد.
در سال 1325 و در کوران جنگ بین المللی دوم؛ به دعوت کالج سلطنتی لندن، با عنوان "پژوهش گر مجلس نمایندگان بریتانیا"، مدتی را به لندن نقل مکان نمود و با همکاری پروفسور "جورج تمپل" (George Temple)، پژوهشی را پیرامون جریان فراصوت: (Supersonic Flow) به انجام رسانید و در 1327، دکترای ریاضیات اش در گرایش های "تصحیح فاکتورهای سرعت" و "روش هودوگراف در دینامیک گازی" را از دانشگاه لندن دریافت کرده و به عنوان "پژوهش یار کالج سلطنتی لندن"، فعالیت هایی پژوهشی در حوزه معادلات دیفرانسیل، تابع متغیرهای پیچیده و نیز دینامیک گازی را، ضمن تحصیلاتش در این دانشگاه، به ثمر رساند. وی ضمن کار بر برخی مسائل ریاضیات فیزیک در کنار پروفسور "سیدنی چاپمن" (Sydney Chapman) در کالج سلطنتی و کویین کالج لندن، به تحصیل نسبیت در نزد پروفسور "ادوارد آرتور میلن" (E.A.Milne) نیز می پرداخت. در اواخر همان سال، مجددا به دعوت دانشگاه تهران به وطن بازگشت و تدریس ریاضیات را در دانشگاه تهران از سر گرفته و به سمت مشاور آمار و ریاضیات شرکت بیمه تهران گماشته شد. در سال 1339، به دعوت دانشگاه هاروارد، به ایالات متحده نقل مکان کرد و پژوهش های جامعی را پیرامون معادلات دیفرانسیل و نیز حل مسائل دینامیک گازی به ثمر رسانید. در همین ضمن او به عنوان عضو موقت انیستیتو مطالعات پیشرفته پرینستون و نیز دستیار پژوهشی رشته ریاضیات دانشگاه پرینستون انتخاب گردید. پروفسور غفاری در خلال سال های 1330 و 1331، با پروفسور "آلبرت اینشتین"؛ فیزیک دان صاحب نام زمان، در زمینه تئوری وحدت میدان و الکترومغناطیس، پژوهش هایی را پی گرفت و در همان زمان، با پروفسور مارتسون مورس (Martson Morse) و پروفسور "سولومون لفچز" (Solomon Lefschetz) هم در رابطه با معادلات بزرگ مقیاس دیفرانسیل، فعالیت هایی را به ثمر رساند. در این مدت او طی تعطیلات تابستان، به عنوان مشاور دو جانبه بیمه عمر در کمپانی های "جان هنکوک" بوستون و "متروپولیتن" نیویورک و نیز وزارت بیمه و بازنشستگی بریتانیای کبیر در لندن مشغول به کار بود. در 1341، بار دیگر به ایران بازگشت و تدریس معادلات دیفرانسیل در دانشگاه تهران را از سر گرفت. در 1347، رساله پروفسوری خود را در زمینه ریاضیات و استاتیک در دانشگاه واشنگتن ارائه داد؛ هر چند از 1337 تا 1341 در این دانشگاه نیز به تدریس معادلات دیفرانسیل پرداخته بود. در 1343، تحت عنوان دانشمند هوا – فضا به پایگاه فضایی گادرد ناسا (Goddard Space Flight center) نقل مکان کرد و در آنجا به بررسی جنبه های ریاضیاتی تکنیک های بهینه سازی مسائل مرتبط با مسیر سفر زمین – ماه و روش های متفاوت تحلیل مانورهای چندگانه در هدایت کاوشگرهای بین سیاره ای، در نیمه راه طی مسیرشان تا مقصد پرداخت. چندی بعد، به پروژه عظیم آپولو پیوسته؛ به انجام محاسباتی می پرداخت که مربوط به مسیر انتقال کپسول حامل انسان به مدار ماه بود، پروژه ای که همانا در زمره مهم ترین فعالیتی های در پرده و گمنام بود و محموله های سرنشین دار آپولو را سالم به ماه و پس از آن، به زمین انتقال داد. وی سرانجام در سال 1351، از ناسا بازنشسته شد و پژوهش های مستقل اش در زمینه دینامیک های ستاره ای و کنترل ماموریت های بین سیاره ای را از سر گرفت. در 1348 شمسی؛ به پاس خدماتش در جریان ماموریت آپولو – 11، از طرف ریچارد نیکسون؛ رئیس جمهوری وقت ایالات متحده، به دریافت مدال یادبود پروژه آپولو – 11 و جایزه دستاوردهای ویژه برنامه آپولو نائل آمد. این حیات علمی پربار، همچنین نشان سلطنتی "همایون" و نشان های علمی "دانش" و "سپاس" را از جانب حکومت وقت ایران در قبل از انقلاب اسلامی نیز برای وی در پی داشت. پروفسور غفاری هم اکنون در آمریکا ساکن و همچنان در سن 103 سالگی به انجام تحقیقات علمی اش مشغول است. از وی بالغ بر 50 رساله علمی در حوزه ریاضیات محض و کاربردی، به زبان های انگلیسی، فرانسه و فارسی منتشر شده است.
منبع[ویرایش]
تبیان
