اختفا
پديده اي که در آن يک جسم آسماني توسط جسم ديگر پوشيده مي شود به بيان ديگر زمانيکه يک جسم دور توسط يک جسم نزديک تر مخفي شود. البته لازم نيست تمام آن توسط جسم نزديکتر مخفي شود.مانند: پديده خورشيدگرفتگي که در آن قرص خورشيد توسط قرص ماه پوشيده مي شود.
بيشتر اختفا هاي كه براي ما اهميت دارند اختفاي اجرام سماوي(ستارگان ، سياركها ، سيارات )با ماه هستند . اختفا با ماه به 2 گروه تقسيم ميشود : اختفاي كلي ، اختفاي خراشان .
اختفاي کلي : رويدادي است كه روي يكي از لبه ي ماه اتفاق مي افتد. در اين رويداد ستاره مي تواند پس از طي مسيري ظاهري در پشت ماه از لبه ديگر ماه خارج شود (گفته ميشود ستاره ظاهر شده) و يا در نزديكي لبه ي شرقي ماه از ديد رصد گر به پشت ماه برود(گفته ميشود ستاره از ديد ناظر ناپديد شده). بيشترين مدت بين يک ورود و خروج ستاره 50دقيقه است ، زيرا ماه قطر خود را، که بزرگ ترين وتر آن هم هست، هر 50دقيقه طي مي کند.
اختفاي خراشان : دراين نوع اختفا در زمان روي دادن يک اختفاي کلي در فاصله ي 1/5تا 3کيلومتري شمالي يا جنوبي از مسير پيش بيني شده ي اختفا ماه با حرکت خود به دور زمين از لبه با ستاره مماس مي شود و از ديد رصد گر،با تلسکوپ ،منظره اي بي نظيراز عبور ستاره از پشت کوه ها و دره هاي ماه ديده مي شود.
اختفاهاي خراشان در زمره ي گروهي ترين پروژه هاي نجوم آماتوري هستند. بايد گروه هاي مختلفي با هم همکاري کنند و با جمع آوري اطلاعات از سراسر کره ي زمين کار را به نتيجه برسانند. هر چه تعداد گزارش هاي اختفاهاي خراشان بيشتر باشد ،تحليل داده ها به صرفه تر است . (كار هماهنگ سازي اين گروه ها توسط انجمن بين المللي زمان سنجي IOTA انجام ميشود .)
سایر انواع اختفاها به شرح زیر است:
اختفاي دوتايي ها:
وقتي يک ستاره ي دوتايي با زاويه اي نسبت به لبه ي ماه به پشت آن مي رود،به نظر مي آيد که در يک لحظه نور دوتايي کمتر و بعد خاموش شده است ،زيرا مؤلفه ي اول زودتر مخفي شده و نور کمتر فقط نور مؤلفه ي دوم است. با فيلمبرداري از اين اختفاها مي توان مشخصات فيزيکي هريک از مؤلفه هاي ستاره ي دوتايي را پيدا کرد.
اختفا سياركها و سيارات با ماه :
ستارگان تنها اجرامي نيستند که توسط ماه پوشيده مي شوند بلکه اين پديده درمورد يک سيارک يا سياره نيز مي تواند رخ دهد. از آنجايي که قرص سيارات نسبت به ستارگان بسيار زياد است هنگام اختفاء نور سيارات به تدريج و طي چند ثانيه کم مي شود.سياراتي مثل : ناهيد, مريخ ,مشتري زحل و اورانوس . زيرا اين سيارات بدليل نوراني بودن در حاليکه در کنار لبه روشن ماه باشند دچار اختفا خواهند شد .
اختفا اقمار مشتري:
علاوه بر اختفا اجرام سماوي با ماه ، اقمار مشتري نيز با سياره مادر (مشتري)دچار اختفا ميشوند.در صورتيکه صفحه مداري اقمار گاليله اي مشتري مناسب باشند مي توان شاهد اختفائ اين اقمار توسط قرص مشتري بود .هنگامي که اقمار از جلو سياره نيز عبور مي کنند اين پديده رخ مي دهد.
ابر اورت
