بارش شهابی

دنباله‌دارها در مدارهای بیضی نسبتا كشیده‌ای به دور خورشید حركت می‌کنند و غالبا در مسیر حركتشان از جایی در نزدیکی مدار سیّارات (از جمله زمین) عبور می كنند.

در طول مسیر حركت دنباله دار ذرّاتی بر اثر تبخیر در فضا باقی می مانند.

زمین چند ماه بعد به این نقطه از مدارش می رسد (نزدیك ترین فاصله دنباله دار از زمین).

در این زمان این ذرات با جو زمین بر خورد می كنند و بر اثر اصطكاك ورود به جو می سوزند و ردی از نور بر جا می گذارند كه به این پدیده "شهاب " می گوییم.

در بارش های شهابی، زمین از مركز توده به جا مانده از دنباله دار ها عبور میكند و به یك باره تعداد بسیار زیادی شهاب در یك شب دیده می شوند كه به این پدیده بارش شهابی می گوییم. تعداد شهاب هایی كه در یك ساعت دیده می شوند را با ZHR مشخص می كنند.

همه شهاب ها به طور موازی وارد جو زمین می شوند ولی در بارش های شهابی به طور كاملآ ظاهری به نظر می رسد كه همه شهاب ها از یك نقطه در آسمان رها می شوند (به دلیل اثرپرسپكتیو، مثلا ریل های راه آهن در فاصله دور چنین به نظر می رسد كه همدیگر را قطع كرده اند).

آن نقطه از آسمان در هر بارش در یك صور فلکی خاص قرار دارد كه نام بارش شهابی را به آن صورت فلكی منسوب میكنیم و به این نقطه كانون بارش گوییم.

بارش های شهابی در زمان های مشخصی از سال روی می دهند.

رصد بارش شهابی

نخستین پرسش منجمان آماتور برای آغاز رصد بارش های شهابی این است که چه چیز هایی را باید رصد کنیم؟ چگونه رصد کنیم و رصد هایمان را ثبت کنیم ؟ پاسخ این پرسش وابسته به هدف از رصد بارش شهابی است. گاهی رصدگر با وجود آنکه دلباخته ی زیبایی های آسمان شب است اما فقط به منظور تماشای این پدیده چشم به آسمان دوخته است . او از دیدن هر تیر شهاب لذتی بی اندازه می برد . اما رصدگر دیگری قصد دارد در کنار این شوق زیبا ، کار علمی انجام دهد . در این حالت باید در ثبت مواردی از بارش شهابی کوشش کند تا گزارش او کاربرد علمی داشته باشد . هر شهابی که در آسمان ظاهر می شود ، دارای مشخصاتی است که لازم است ابتدا با آنها آشنا شویم :

قدر :شهاب ها هم مانند ستاره ها درخشندگی متفاوتی دارند که با مقیاس قدر بیان می شود.قدر شهاب بیانگر مقدار روشنایی آن در هنگام اوج درخشش است.قدر شهاب را به کمک مقایسه ی درخشندگی اش باستاره ها می توان تعیین کرد که البته این کار تقریبی است و با تمرین و تجربه می توان دقت آن را بالا برد

طول رد: برخی از شهاب ها رد بلند و برخی دیگر ردی کوتاه دارند . طول ظاهری مسیری که یک شهاب طی می کند طول رد گفته می شود و بر حسب درجه بیان می شود. برای اندازه گیری این کمیت می توانید از همان مقیاس های رایج زاویه سنجی استفاده کنید .

رنگ: شهاب ها رنگ های مختلفی دارند . وقتی جسم سازنده ی شهاب ( شهابواره ) واردجو می شود ، با برخورد به مولکول های گاز می سوزد و گرمای آن موجب یونیزه شدن گازهای اطراف می شود . رنگ شهاب نشان دهنده ی رنگ عنصری است که بیش از همه یونیزه شده است .

مدت دوام: درخشش شهاب ها نا پایدار است و به سرعت خاموش می شوند. شما فقط می توانید شهاب ها را بر حسب مدت دوامشان به چند دسته سریع ، متوسط و کند تقسیم کنید .

دود: بعضی از شهاب ها پس از خاموشی ، از خود در آسمان رد دود مانندی به جا می گذارند. دود آذر گوی ها ، یعنی شهاب های پرنورتر از سیاره زهره تا چند دقیقه در آسمان دیده می شود. اما سرانجام برا ثر جابه جایی لایه های جوی ، پخش و ناپدید می شود.

سرعت ساعتی سمت الرأسی

مهمترین مشخصه هر بارش ، تعداد شهاب های آن است . بارش های شهابی هر سال در زمان مشخصی روی می دهند . در دوره ای چند روزه ، هنگامی که زمین ازمدار دنباله دار مزبور می گذرد . تعداد شهاب ها به میزان قابل توجهی افزایش و سپس کاهش می یابد . بیشترین تعداد شهاب های هر بارش را با کمیتی به نام " سرعت ساعتی سمت الرأسی " ( ZHR ) بیان می کنند . ZHR تعداد شهاب های قابل مشاهده برای یک نفر در مدت یک ساعت و در شرایط مناسب است . یعنی در شرایطی که کانون بارش در سمت الرأس (بالاترین نقطه در آسمان ) و آسمان کاملا" صاف و تاریک باشد. منظور از آسمان تاریک ، آسمانی با حد قدر ۶/۵ است.

كاری كه یك رصدگر باید انجام بدهد تعیین شهاب بارشی و شمارش و تخمین مشخصات آن است. برای اینكه وقت و تمركز از دست نرود می توانداز یك همكار برای یادداشت نكات بهره بگیرد.پس از پایان رصد می توان آن را در اختیار مراكز نجومی معتبر قرار داد و به بررسی و تجزیه وتحلیل داده ها پرداخت.