در حال ویرایش تولد ستارگان

همان گونه که قطرات باران از اجتماع [[مولکول]]هاى گازى آب در داخل توده ابرها تشکیل مى گردد، یک [[ستاره]] نیز از تراکم [[مولکول]]هاى گاز موجود در [[کهکشان]] به وجود مى آید. ولى در این مقایسه مىتوان گفت که [[ستاره]] تقریباً از هیچ به وجود می آید! زیرا در [[جو زمین]] و یا هوایى که ما تنفس مى کنیم، تعداد ملکولهاى موجود در هر سانتیمتر مکعب آن از سى میلیارد در میلیارد (عدد 3 با 19 صفر در جلو آن) افزایش میابد و حال آنکه درتوده ابرهاى کیهانى تعداد [[اتم]]ها یا [[مولکول]]ها از ده عدد در سانتیمتر مکعب افزایش نمیابد. ولى بر عکس این توده هاى ابرِ موجود در [[کهکشان]]ها برروى میلیاردها میلیارد کیلومتر مکعب گسترده شده اند (عدد 1 با 36 صفر در جلو آن) به بیان ساده تر، توده ابرهایى که عبور از یک طرف آن به طرف دیگر صدها [[سال نوری]] زمان لازم دارد و [[جرم]] آنها معادل با جرم هزاران هزار [[خورشید]] مى باشد. ابرهاى کیهانى از نظر [[اتم]]هاى موجود در آن بسیار متفاوت از جو [[زمین]] است. 

در [[جو زمین]] 21 درصد اکسیژن و 78 درصد ازت و مقدار بسیار مختصرى گاز کربنیک و بخار آب وجود دارد در حالت ابرى مقدار بخار آب زیادتر است و حال آنکه توده ابرهاى کیهانى از 79 درصد ملکول [[هیدروژن]] و بیش از 20 درصد [[اتم]] [[هلیوم]] و کمتر از یک درصد کلیه عناصر مختلفى که مى شناسیم، بخصوص عناصر گروه آهن تشکیل شده است.   . کلمه [[هیدروژن]] در زبان یونانى قدیم Hudor یعنى آب و Génnâm مفهوم تولید کننده را دارد و در واقع به معناى جسمى که آب تولید مى کند می باشد و در سال 1781 به وسیله Cavendish کاواندیش شناخته شد.

[[هلیوم]] براى اولین بار قبل از آنکه بر روى [[زمین]] پیدا شود، به وسیله طیف آن در [[خورشید]] تشخیص داده شد و به همین دلیل نامش را [[هلیوم]] که نام یکى از خدایان یونان قدیم (یعنى Helios) مى باشد، نهادند. [[هیدروژن]] و [[هلیوم]] را مى توان به صورت ذخیره سوختى جهان دانست، که به نحو بسیار فشرده و متراکم تشکیل دهندگان اصلى ستارگانى که در آسمان میبینیم بوده و یا به صورت تودههاى عظیم ابر مانند([[سحابی]] ها) که به تدریج ستارگان جدیدى در آنها متولد خواهند شد و شروع به فعالیت خواهند نمود، وجود دارند. اغلب این ستارگان خورشیدهایى به مراتب بزرگتر ازخورشید ما هستند و عمل سوختن در جهان و تولد ستارگان جدید تا هزار میلیارد سال دیگر ادامه خواهد داشت.

[[هیدروژن]] اولین بار در ملکولهاى آب تشخیص داده شد، ولى در حقیقت هیدروژن تشکیل دهنده زندگى است، زیرا همان گونه که در سطور آینده خواهیم دید، نور خورشید و ستارگان و
انواع عناصر لازم براى وجود زندگى همه و همه از واکنشهاى پیوست هیدروژن حاصل شده اند. آب نیز یکى از هزاران هزار فرآورده هیدروژن است.

توده ابرهاى کیهانى بى نهایت سردهستند (حدود دویست درجه سانتیگراد زیر صفر). این چنین ابرهایى اگر اتفاقى در آنها رخ ندهد، می توانند تا ابد همین طور پایدار و در شرایط فوق
وجود داشته باشند. زیرا در این درجه حرارت و در غلظت بی نهایت پایین ( 10 اتم در سانتیمتر مکعب) و [[سرعت]] بسیار ناچیز ملکول ها و [[اتم]] ها، نیروى [[گرانش]] نمى تواند اثرى بر روى این تعادل دائمى بگذارد. تنها موقعى که در این توده ابرها اختلالى ایجاد مى شود، قطرات ستارگان مانند قطرات باران تشکیل مى شوند.

مکانیسم هاى مختلفى براى این اختلالها و تشکیل ستارگان در درون توده ابرهاى کیهانى شناخته شده است درکهکشان‌هایى که به آنها حلزونى Spiral مى گویند، توده وسیع ابرهایى مانند گلوله اى در مرکز و بازوهایى بى نهایت عظیم در اطراف آن در حال چرخش هستند. 

[[کهکشان راه شیری]] این چنین است و خورشید در یکى از بازوهاى آن قرار دارد و در طى دویست میلیون سال گردش کاملى اطراف هسته مرکزى آن مى نماید. بازویى که خورشید درآن قرار گرفته اوریون Orion نامیده مى شود.  بازوها به آهستگى در اطراف گلوله مرکزى در حال گردش هستند و چون در این بازوها اتم ها و ملکول ها وجود دارند، بر اثر این گردش [[چگالی]] آنها افزوده می شود و اتم ها و ملکول ها به هم نزدیک مى شوند و بر اثر این نزدیکى، نیروى گرانش به تدریج در چرخشى بعد از چرخش دیگر افزایش میابد و فشردگى بیش از پیش شده و نهایتاً توده متراکمى از اتمها گرد یکدیگر متمرکز می شوند. به دلیل افزایش فشار و در نتیجه تماس اتم ها و ملکول ها به هم، دماى درونى توده گازها بالا رفته و به چندین میلیون درجه می‌رسد که به ناگاه واکنش پیوست اتمها شروع مى شود و بدین ترتیب ستاره اى متولد می‌گردد.

روش جالب دیگر براى تشکیل یک ستاره، مرگ ستاره دیگرى است. موج حاصل از انفجار ستاره مرده، عمل تراکم را در توده ابرهاى کیهانى ایجاد  می کند و بناگاه هزاران [[ستاره]] متولد مى شوند. همان گونه که از برخورد توده هاى ابر در جو زمین ابتدا رعد و برق وسپس تراکم و از آنجا توده ابر غلیظ و سیاه مى شود، این امر مانع نفوذ نور خورشید در درون آن گردیده و نتیجتاً دماى ابرها پایین می آید و بخار آب موجود در آنها مبدل به دانه هاى باران مى شود. در حقیقت موقعى که ستاره اى در درون توده ابرهاى کیهانى متولد مى شود، پرتوهاى شدید منتشره از آن اتم ها و گازهاى موجود در این توده ابرها را گرم و سپس متراکم م ىنماید و این عمل در سراسر فضاى [[کهکشان]] سرایت نموده و تولدهاى پى در پى دیگر حاصل مى شود و کهکشان سیاه و تاریک مبدل به کانونى گرم و درخشان و زیبا می گردد.

مرگ ناگهانى [[ستاره]] بسیار عظیمى به نام [[ابر نواختر]] نیز همراه با چنین صحنه اى است. تکه هاى حاصل از شکست این هیولا با سرعتى بیشتر از میلیونها کیلومتر در ثانیه در توده ابرها گسترده شده و پرورشگاهى از ستارگان نوزاد تشکیل مى دهد.


== اجزا لازم برای شکل گیری ستارگان ==

مواد سازنده بدن هر یک از ما روزگاری به صرت گاز و غبار میان ستاره ای بوده است. در این قسمت به کاوش این مواد می‌پردازیم، موادی که سرانجام ستارگان و منظومه‌های سیاره‌ای را پدید آورده‌اند.

==منبع==
ستارگان، زمین و زندگى از کجا آمده ایم؟ به کجا میرویم؟/
تألیف دکتر على افضل صمدى
[[رده:اخترفیزیک]]