| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| | [[رده:اخترفیزیک]] | | [[رده:اخترفیزیک]] |
| − |
| + | حد روچ یا حد روشه به فاصله‌ای از یک جسم پر[[جرم]] مانند یک [[ستاره]] یا [[سیاره]] گفته می‌شود که در صورتی که جسمی مانند یک [[دنباله‌دار]] که ذرات آن تحت اثر نیروی [[گرانش]] به هم چسبیده‌اند، از آن فاصله به آن جسم نزدیک‌تر شود، به دلیل نیروهای [[جذر و مد]]ی تکه تکه خواهد شد. البته برای اجسامی که نیروی نگهدارنده بین ذرات آنها نیرویی غیر از گرانش باشد، میزان حد روشه تغییر خواهد نمود و یا اصلا وجود نخواهد داشت. مقدار حد روشه برای هر سیاره یا ستاره، به چگالی و شعاع خود آن و [[چگالی]] جسم نزدیک شونده ربط دارد. |
| − | == تعریف ==
| |
| | | | |
| | [[پرونده:Px-RochePotential.jpg|یک نمایش سه‌بعدی از پتانسیل روش در یک مجموعه ستاره دوتایی با نسبت جرم ۲، در دور قاب. محیط قطه مانند در پایین تصویر لب روش هر ستاره نام دارد. L1, L2 و L3 منطق کم عمق هستند طوری که نیرو از بیرون آمدنشان جلوگیری می‌کند. جرم می‌تواند به طور مستقیم جریان داشته باشد از ستاره همدم اول به سمت L1، اگر لب روش آن پر شده باشد.|چپ|قاب ]] | | [[پرونده:Px-RochePotential.jpg|یک نمایش سه‌بعدی از پتانسیل روش در یک مجموعه ستاره دوتایی با نسبت جرم ۲، در دور قاب. محیط قطه مانند در پایین تصویر لب روش هر ستاره نام دارد. L1, L2 و L3 منطق کم عمق هستند طوری که نیرو از بیرون آمدنشان جلوگیری می‌کند. جرم می‌تواند به طور مستقیم جریان داشته باشد از ستاره همدم اول به سمت L1، اگر لب روش آن پر شده باشد.|چپ|قاب ]] |
| | | | |
| − | حد روچ، که گاهی اوقات به عنوان شعاع روچ به آن اشاره می شود ، فاصله در محدوده ای است که یک جسم آسمانی ، تنها بوسیله جاذبه مختص به خودانسجام خود را حفظ می‌کند و به علت نیروهای [[جزر و مد]] یک جسم آسمانی دوم که بیشتر از حد خود جذبی گرانشی جسم آسمانی اول باشد متلاشی می شود . در حد روچ ،اجسام در حال چرخش تمایل دارند که پراکنده شده و به شکل حلقه در آیند ، در حالیکه در بیرون از این حد ، اجسام تمایل دارند که با هم یکی شوند.این اصطلاح از نام ادوارد روشه ستاره شناس فرانسوی گرفته شده است که برای اولین بار این حد نظری را در سال 1848 محاسبه کرد.
| + | برای مثال یکی از نظریات برای پیدایش حلقه‌های اصلی [[زحل]]، بیان می‌کند که اجسامی که به داخل حد روشه زحل رسیده‌اند، از هم گسیخته‌اند و ذرات حلقه را شکل داده‌اند. نمونه دیگری از اثر حد روشه، دنباله‌دار معروف شومیکر لوی 9 است که در راه رسیدن به مشتری، با نزدیک شدن به [[مشتری]] ابتدا تکه‌تکه شد و سپس به سطح [[مشتری]] برخورد کرده و لکه‌های سیاهی روی آن به وجود آورد. |
| − | | |
| − | حد روچ یا حد روشه به فاصله‌ای از یک جسم پر[[جرم]] مانند یک [[ستاره]] یا [[سیاره]] گفته می‌شود که در صورتی که جسمی مانند یک [[دنباله‌دار]] که ذرات آن تحت اثر نیروی [[گرانش]] به هم چسبیده‌اند، از آن فاصله به آن جسم نزدیک‌تر شود، به دلیل نیروهای [[جذر و مد]]ی تکه تکه خواهد شد. البته برای اجسامی که نیروی نگهدارنده بین ذرات آنها نیرویی غیر از گرانش باشد، میزان حد روشه تغییر خواهد نمود و یا اصلا وجود نخواهد داشت. مقدار حد روشه برای هر سیاره یا ستاره، به چگالی و شعاع خود آن و [[چگالی]] جسم نزدیک شونده ربط دارد.
| |
| − | | |
| − | | |
| | | | |
| | + | ==منبع== |
| | + | نجوم دینامیکی |
| | | | |
| − | | + | ویکی پدیا |
| − | | |
| − | | |
| − | | |
| − | | |
| − | | |
| − | فرض کنیم جسمی ازچند قطعه تشکیل شده است که نیروی گرانش این قطعات را کنار یکدیگر نگه داشته است(مانند یک دنباله دار)حال اگر این جسم به یک جرم بزرگ (مانند خورشید یا مشتری)نزدیک شود چه اتفاقی روی می دهد؟
| |
| − | برای پاسخ به این سوال:
| |
| − | | |
| − | ۱. نیروی گرانش با مجذور فاصله رابطه عکس دارد.
| |
| − | بنابراین هر چه فاصله کمتر باشد گرانش قوی تر است.
| |
| − | | |
| − | 2. وقتی جسم مورد نظر به جرم بزرگ نزدیک می شود.نیروی گرانشی که به سمت نزدیک وارد می شود بیشتر از گرانشی است که به سمت دور تر وارد می‌شود.
| |
| − | | |
| − | [[پرونده:250dpx-Roche limit (with small mass u).svg.png|وسط|قاب|شکل شماتیک حد روچ]]
| |
| − | | |
| − | 3. اگر اختلاف بین این دو گرانش از نیروی گرانش بین اجزا جسم بیشتر باشد قطعات سازنده جسم از هم جدا میشوند.
| |
| − | | |
| − | 4. '''حد روچ: به کمترین فاصله از یک جرم بزرگ که اجزای جسم از هم نپاشد'''. به عنوان مثال برای یک[[ سیاره]] ( جرم بزرگ) و
| |
| − | [[قمر]] آن (جسم) حد روچ به صورت زیر تعریف می‌شود:
| |
| − | | |
| − | '''به کمترین فاصله ی یک قمر تا سیاره ی مادرش; بطوریکه قمر از هم نپاشد، حد روچ میگویند.''' برای یک قمر با جرم ناچیز و قافد کشش انبساطی که با سیاره اش هم چگالی است و در[[ مدار]]ی مدور به گرد آن می چرخد ، این فاصله، 2.44 برابر شعاع سیاره است ( برای ماه که چگالی اش کمتر از زمین است، این حد 2.9 برابر شعاع زمین است یعنی اگر قرار بود ماه به اندازه ای بیش از 18500 کیلومتر به مرکز زمین نزدیک شود، از هم می گسخت و به قطعات کوچکی تقسیم میشوند).
| |
| − | | |
| − | رابطه حد روچ برای اجسام صلب به صورت زیر است :
| |
| − | | |
| − | [[پرونده:Gddif.latex.gif|وسط]]
| |
| − | | |
| − | در این رابطه PM چگالی سیاره و Pm چگالی قمر و R شعاع سیاره است. ولی هنگامی که جسم مورد نظر سیال و یا گازی باشد رابطه تغییر یافته و به صورت زیر است:
| |
| − | | |
| − | [[پرونده:Gif.ldatex (1).gif|وسط]]
| |
| − | | |
| − | در این فرمول :
| |
| − | d: حد روچ
| |
| − | R: شعاع سیاره ( جرم بزرگ)
| |
| − | | |
| − | 5. حلقه های اطراف زحل در حقیقت قطعات قمر با قمر های هستند که بیشتر از حد روچ به سیاره نزدیک شده و خورد شده اند. در این تصویر خط سبز نشان دهنده ی خط روچ است . مشاهده می شود که تقریبا تمامی حلقه های سیارات [[نپتون]]، [[اورانوس]]، [[زحل]] و [[مشتری]] داخل این حد قرار دارند. در عمل اما اقمار از جنس سنگ و یخ هستند و کشش انبساطی آنها مانع از هم پاشیدگی شان می شود . با این حال ، در هم شکستگی برخی اقمار در درون حد روچ برخی سیارات ، می‌تواند توضیح خوبی برای علت حلقه های سیاره ای باشد. این پارامتر را برای نخستین بار، ریاضیدانی فرانسوی به نام ادوارد روچ معرفی نمود.
| |
| − | | |
| − | [[پرونده:Planet's rings.png|قاب|وسط]]
| |
| − | | |
| − | | |
| − | 6. در تصاویر زیر متلاشی شدن یک[[ قمر]] هنگام نزدیک شدن به حد روچ نمایش داده شده است.
| |
| − | | |
| − | [[File:Roche limit (far away sphere).PNG|قاب|این صحنه از بالای صفحه مداری دیده می شود.دورتر از حد روچ، جرم به صورت کروی است.|وسط]]
| |
| − | | |
| − | [[File:Roche limit (tidal sphere).PNG|قاب|با نزدیک شدن به حد روچ، جسم توسط نیروهای کشندی تغییر شکل می دهد.|وسط]]
| |
| − | | |
| − | [[File:Roche limit (ripped sphere).PNG|قاب|در روی حد روچ، [[نیرو]]ی [[گرانش]] خود جرم باعث می‌شود که بیشتر از این تحمل نیروهای کشندی را نداشته باشد و جسم تجزیه شود.|وسط]]
| |
| − | | |
| − | [[File:Roche limit (top view).PNG|قاب|همانطور که با فلش قرمز نشان داده شده، ذرات نزدیک تر سریعتر از ذرات دورتر حرکت میکنند.|وسط]]
| |
| − | | |
| − | [[File:Roche limit (ring).PNG|قاب|تفاوت [[سرعت مداری]] ذرات باعث ایجاد یک حلقه می‌شود.|وسط]]
| |
| − | | |
| − | برای مثال یکی از نظریات برای پیدایش حلقه‌های اصلی [[زحل]]، بیان می‌کند که اجسامی که به داخل حد روشه زحل رسیده‌اند، از هم گسیخته‌اند و ذرات حلقه را شکل داده‌اند. نمونه دیگری از اثر حد روشه، [[دنباله‌دار]] معروف شومیکر لوی 9 است که در راه رسیدن به مشتری، با نزدیک شدن به [[مشتری]] ابتدا تکه‌تکه شد و سپس به سطح [[مشتری]] برخورد کرده و لکه‌های سیاهی روی آن به وجود آورد.
| |
| − | | |
| − | 7. برای اجسامی که [[نیرو]]ی نگهدارنده بین ذرات آنها نیرویی غیر از [[گرانش]] باشد، میزان حد روشه تغییر خواهد کرد و یا اصلا وجود نخواهد داشت. مقدار حد روشه برای هر [[سیاره]] یا [[ستاره]] ، به[[ چگالی]] و شعاع خود آن و چگالی جسم نزدیک شونده ربط دارد.
| |
| − | | |
| − | | |
| − | ==منبع==
| |
| − | *نجوم دینامیکی
| |
| − | *سایت فیزیک، اما ساده [http://faryadras-moj.blogfa.com/post-54.aspx]
| |
| − | *امتیاز تصاویر:ویکی پدیاانگلیسی
| |
