دوتایی گرفتی: تفاوت بین نسخه‌ها

از ویکی نجوم
پرش به: ناوبری، جستجو
جز (جایگزینی متن - 'می توان' به 'می‌توان')
 
(۱۴ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
بیش از نیمی از ستارگان آسمان منظومه های دو تایی تا چندتایی هستند که اغلب اززمان تولد باهم بوده اند و از یک سحابی متولد شده اند . این ستارگان براساس ویژگی هایشان به چند دسته تقسیم میشوند : 2گانه ، 2تایی گرفتی ، 2تایی طیفی ، 2تایی اختر سنجی
+
{{تکمیلی}}{{نیازمند نمودار}}
 +
<p style="text-align: justify;">برخی از ستارگان به صورت منظومه های دو تایی هستند که ،همانند [[ماه]] و [[زمین]]، به دورمرکز [[گرانش]] مشترکشان گردش میکنند.این وضعیت ، اندازه گیری شعاع آن ها را به صورتی دیگر میسر میسازد . هزاران عدد از این منظومه های دوتایی شناخته شده است وخوش بختانه جهت گیری بعضی از آن ها به صورتی است که صفحه ی مداریشان موازی با خط دید ماست.در نتیجه می‌توانیم گرفت های مکرر هر ستاره توسط ستاره ی دیگر منظومه را ببینیم. اگر فاصله ی منظومه ی دوتایی معلوم باشد و اگر گرفت کلی روی دهد ( به طوری که یک [[ستاره]] برای مدتی [[ستاره]] ی دیگر را بپوشاند)می‌توان از روی مدت گرفت قطر ستاره ی در حال گرفت را اندازه گیری کرد. داده هایی که بر این مبنا برای شعاع ستارگان به دست آمده است با اطلاعات حاصل از روش های تداخل سنجی و [[اختفا]] توافق کامل دارند.</p><p style="text-align: justify;">[[File:Tumblr ll99h9gMek1qgb97co1 500.jpg]]</p><p style="text-align: justify;"></p><p style="text-align: justify;">سمتگیری برخی منظومه های مزدوج چنان است که یکی از [[ستاره]] ها از جلوی ستاره دیگر می گذرد و ما می بینیم که این منظومه در صفحه مدارش همپوشانی پیدا می کند . این منظومه ها را منظومه های گرفتی می گویند . زیرا هر ستاره به تناوب از جلو ستاره ی دیگر می گذرد . هرگاه در ستاره ای گرفت ایجاد شود ، انتظار داریم نوعی تغییر در کل [[نور]]ی که از آن منظومه به ما می رسد به وجود آید . اگر منحنی تغییرات [[نور]] دریافتی از این گرفتها را ترسیم کنیم ، می‌توانیم از این منحنی [[نور]] به واقعیتهایی برسیم . نخست ، مظومه ی مزدوجی مرکب از یک ستاره ی بزرگ و یک ستاره ی کوچک .&nbsp;</p><p style="text-align: justify;">تاکید بر این نکته حائز اهمیت است که اخترشناسان معمولا نمی‌توانند ببینند در یک منظومه ی مزدوج گرفتی واقعا چه اتفاقی می افتد ، بلکه آنان فقط می‌توانند تغییرات برونداد نوری آن را ثبت و به صورت یه منحنی نوری ارائه کنند . از روی چنین منحنی [[نور]]ی است که ما می‌توانیم همه ی مشخصه های یاد شده را استنتاج کنیم .</p><p style="text-align: justify;">منحنی [[نور]] نشانه ای از ابعاد ستارگان نسبت به ابعاد مداری آنها به دست می دهد . گرفت ستاره ی کوچکتر بسیار سریع است و سبب می شود که جوانب منحنی شیب زیاد داشته باشد . اما گرفت ستاره ی بزرگ تر زمان بیشتری لازم دارد و از این رو یک منحنی با شیب کمتر تولید می کند . این امر باز هم راه دیگری را نشان می دهد که اخترشناسان برای تعیین اندازه ستارگان در اختیار دارند .&nbsp;</p>
  
مدار گردش ستارگان دوتایی گرفتی به گونه ای اززمین دیده میشوند که حین گردش بدور یکدیگر (که بدور مرکز ثقلشان میچرخند) یکی (ستاره ی بزرگتر که به آن ستاره ی اصلی می گوییم)در پشت دیگری (ستاره ی کوچکتر =همدم) بطور دوره ای پنهان میشود . دراین زمان که گرفت رخ میدهد روشنایی ستاره ی اصلی دچار افت میشود . وقتی همدم عبور کرد دوباره روشنایی اصلی خود را دارد.
 
  
مثال بارز دراین نمونه 2تایی ،"ستاره ی الغول"، ستاره ی بتا - برساووش است . تغییرات افت و خیز این ستاره با چشم غیر مسلح هم محسوس است . و درفاصله 82 سال نوری تا زمین قرار گرفته اند . یک دوره ی تناوب این منظومه 69 ساعت به طول می انجامد که قدر ستاره ی پرنور تراز 1.3 به 5.3 تغییر میکند. ===> البته طبق رصدهای انجام گرفته در تغییرات سرعت در خطوط طیفی این ستاره در قرن 19و 20 توسط منجمان وجود ستاره ی سوم تایید شده است.
+
[[پرونده:Eclipsing binary star animation 2.gif|frame|left|یک دوتایی گرفتی، همراه با نمودار تغییرات قدر ظاهری.]]
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
 
 +
== منابع ==
 +
<p style="text-align: justify;">1. کتاب ساختار ستارگان و کهکشان ها</p><p style="text-align: justify;">2. کتاب نجوم دینامیکی / رابرت تی . دیکسون (نویسنده) / احمد خواجه نصیر طوسی (مترجم) / مرکز نشر دانشگاهی</p><p style="text-align: justify;"></p><p style="text-align: justify;"></p>
 +
[[Category:اخترفیزیک]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ ژانویهٔ ۲۰۱۴، ساعت ۱۴:۴۶

این نوشتار خرد توسط مؤلف آن تکمیل می‌شود . لطفا شکیبا باشید . 

40px-Nuvola apps kchart.svg.png

این نوشتار با رعایت حق تکثیر نیازمند نمودار است .

برخی از ستارگان به صورت منظومه های دو تایی هستند که ،همانند ماه و زمین، به دورمرکز گرانش مشترکشان گردش میکنند.این وضعیت ، اندازه گیری شعاع آن ها را به صورتی دیگر میسر میسازد . هزاران عدد از این منظومه های دوتایی شناخته شده است وخوش بختانه جهت گیری بعضی از آن ها به صورتی است که صفحه ی مداریشان موازی با خط دید ماست.در نتیجه می‌توانیم گرفت های مکرر هر ستاره توسط ستاره ی دیگر منظومه را ببینیم. اگر فاصله ی منظومه ی دوتایی معلوم باشد و اگر گرفت کلی روی دهد ( به طوری که یک ستاره برای مدتی ستاره ی دیگر را بپوشاند)می‌توان از روی مدت گرفت قطر ستاره ی در حال گرفت را اندازه گیری کرد. داده هایی که بر این مبنا برای شعاع ستارگان به دست آمده است با اطلاعات حاصل از روش های تداخل سنجی و اختفا توافق کامل دارند.

Tumblr ll99h9gMek1qgb97co1 500.jpg

سمتگیری برخی منظومه های مزدوج چنان است که یکی از ستاره ها از جلوی ستاره دیگر می گذرد و ما می بینیم که این منظومه در صفحه مدارش همپوشانی پیدا می کند . این منظومه ها را منظومه های گرفتی می گویند . زیرا هر ستاره به تناوب از جلو ستاره ی دیگر می گذرد . هرگاه در ستاره ای گرفت ایجاد شود ، انتظار داریم نوعی تغییر در کل نوری که از آن منظومه به ما می رسد به وجود آید . اگر منحنی تغییرات نور دریافتی از این گرفتها را ترسیم کنیم ، می‌توانیم از این منحنی نور به واقعیتهایی برسیم . نخست ، مظومه ی مزدوجی مرکب از یک ستاره ی بزرگ و یک ستاره ی کوچک . 

تاکید بر این نکته حائز اهمیت است که اخترشناسان معمولا نمی‌توانند ببینند در یک منظومه ی مزدوج گرفتی واقعا چه اتفاقی می افتد ، بلکه آنان فقط می‌توانند تغییرات برونداد نوری آن را ثبت و به صورت یه منحنی نوری ارائه کنند . از روی چنین منحنی نوری است که ما می‌توانیم همه ی مشخصه های یاد شده را استنتاج کنیم .

منحنی نور نشانه ای از ابعاد ستارگان نسبت به ابعاد مداری آنها به دست می دهد . گرفت ستاره ی کوچکتر بسیار سریع است و سبب می شود که جوانب منحنی شیب زیاد داشته باشد . اما گرفت ستاره ی بزرگ تر زمان بیشتری لازم دارد و از این رو یک منحنی با شیب کمتر تولید می کند . این امر باز هم راه دیگری را نشان می دهد که اخترشناسان برای تعیین اندازه ستارگان در اختیار دارند . 


یک دوتایی گرفتی، همراه با نمودار تغییرات قدر ظاهری.







منابع[ویرایش]

1. کتاب ساختار ستارگان و کهکشان ها

2. کتاب نجوم دینامیکی / رابرت تی . دیکسون (نویسنده) / احمد خواجه نصیر طوسی (مترجم) / مرکز نشر دانشگاهی