دوتایی گرفتی

از ویکی نجوم
پرش به: ناوبری، جستجو
این نوشتار خرد توسط مؤلف آن تکمیل می‌شود . لطفا شکیبا باشید . 

40px-Nuvola apps kchart.svg.png

این نوشتار با رعایت حق تکثیر نیازمند نمودار است .

برخی از ستارگان به صورت منظومه های دو تایی هستند که ،همانند ماه و زمین، به دورمرکز گرانش مشترکشان گردش میکنند.این وضعیت ، اندازه گیری شعاع آن ها را به صورتی دیگر میسر میسازد . هزاران عدد از این منظومه های دوتایی شناخته شده است وخوش بختانه جهت گیری بعضی از آن ها به صورتی است که صفحه ی مداریشان موازی با خط دید ماست.در نتیجه میتوانیم گرفت های مکرر هر ستاره توسط ستاره ی دیگر منظومه را ببینیم. اگر فاصله ی منظومه ی دوتایی معلوم باشد و اگر گرفت کلی روی دهد ( به طوری که یک ستاره برای مدتی ستاره ی دیگر را بپوشاند)میتوان از روی مدت گرفت قطر ستاره ی در حال گرفت را اندازه گیری کرد. داده هایی که بر این مبنا برای شعاع ستارگان به دست آمده است با اطلاعات حاصل از روش های تداخل سنجی و اختفا توافق کامل دارند.

Tumblr ll99h9gMek1qgb97co1 500.jpg

سمتگیری برخی منظومه های مزدوج چنان است که یکی از ستاره ها از جلوی ستاره دیگر می گذرد و ما می بینیم که این منظومه در صفحه مدارش همپوشانی پیدا می کند . این منظومه ها را منظومه های گرفتی می گویند . زیرا هر ستاره به تناوب از جلو ستاره ی دیگر می گذرد . هرگاه در ستاره ای گرفت ایجاد شود ، انتظار داریم نوعی تغییر در کل نوری که از آن منظومه به ما می رسد به وجود آید . اگر منحنی تغییرات نور دریافتی از این گرفتها را ترسیم کنیم ، می توانیم از این منحنی نور به واقعیتهایی برسیم . نخست ، مظومه ی مزدوجی مرکب از یک ستاره ی بزرگ و یک ستاره ی کوچک . 

تاکید بر این نکته حائز اهمیت است که اخترشناسان معمولا نمی توانند ببینند در یک منظومه ی مزدوج گرفتی واقعا چه اتفاقی می افتد ، بلکه آنان فقط می توانند تغییرات برونداد نوری آن را ثبت و به صورت یه منحنی نوری ارائه کنند . از روی چنین منحنی نوری است که ما می توانیم همه ی مشخصه های یاد شده را استنتاج کنیم .

منحنی نور نشانه ای از ابعاد ستارگان نسبت به ابعاد مداری آنها به دست می دهد . گرفت ستاره ی کوچکتر بسیار سریع است و سبب می شود که جوانب منحنی شیب زیاد داشته باشد . اما گرفت ستاره ی بزرگ تر زمان بیشتری لازم دارد و از این رو یک منحنی با شیب کمتر تولید می کند . این امر باز هم راه دیگری را نشان می دهد که اخترشناسان برای تعیین اندازه ستارگان در اختیار دارند . 

منابع

1. کتاب ساختار ستارگان و کهکشان ها

2. کتاب نجوم دینامیکی / رابرت تی . دیکسون (نویسنده) / احمد خواجه نصیر طوسی (مترجم) / مرکز نشر دانشگاهی