روز خورشیدی

از ویکی نجوم
پرش به: ناوبری، جستجو

روز خورشیدی برابر است با مدت زمان بین دو عبور متوالی خورشید از نصف النهار مکان یک ناظر و به عبارتی دیگر روز خورشیدی برابر با زاویه ساعتی خورشید در یک دور گردش کامل زمین به دور محور خودش. بنا به قرار داد یک روز خورشیدی برابر با 24 ساعت اختیار شده است. با اندکی دقت می‌توان دریافت که روز نجومی کوتاهتر از روز خورشیدی است.روز خورشیدی برابر با 24 ساعت و روز نجومی برابر با 23 ساعت و 56 دقیقه و 3 ثانیه است.

علت کوتاهتر بودن روز نجومی از روز خورشیدی این است که زمین علاوه بر چرخش به دور خود دارای حرکت انتقالی (حرکت بدور خورشید) نیز می‌باشد، بنابراین به واسطه حرکت زمین در امتداد مدارش حین چرخش به دور محور خود جهت قرار گرفتن آن به سمت خورشید از یک روز به روز بعد اندکی تغییر می‌کند.

یعنی پس از یک دور چرخش کامل زمین به دور محورش خورشید هنوز به نصف النهار مکان ناظر نرسیده و به منظور آنکه ظهر شود زمین باید دقیقا روبروی خورشید قرار گیرد، اما به دلیل حرکت انتقالی زمین به اندازه زاویه آلفا از یک روز تا روز بعد لازم است زمین برای روبرو شدن با خورشید به اندازه همین زاویه آلفا به دور محور خود گردش کند.

  • زاویه آلفا تقریبا برابر با یک درجه است. اگر هر 360 درجه را 24 ساعت بدانیم، پس هر یک درجه معادل 4 دقیقه می‌باشد،در نتیجه هر روز خورشیدی 4 دقیقه از روز نجومی بیشتر است.


روز خورشیدی متوسط[ویرایش]

از آنجایی که از روز نجومی به دلیل وابسته نبودن به حرکت ظاهری روزانه خورشید و از روز خورشیدی ظاهری به دلیل دارا نبودن مدت ثابت،در زندگی روزمره استفاده نمی‌شود، تعیین یک نقطه نشانه جدید واز آنجا، تعریف روز جدید اجتناب ناپذیر می‌شود. بدیهی است که نقطه نشانه جدید باید دارای وابستگی به خورشید ظاهری، حرکت مداری یکنواخت باشد و زاویه بین کمان پیموده شده آن در حرکت مداری با استوای سماوی ثابت باشد.از این رو، نقطه نشانه‌ای تصوری با ویژگی‌های مورد نظر انتخاب شد.این نقطه نشانه، خورشید متوسط استوایی نامیده شد. زیرا خورشید متوسط تصوری، روی استوای سماوی با سرعت ثابت حرکت می‌کند. به علاوه، سرعت آن طوری انتخاب شد که مدت یک روز خورشیدی متوسط برابر میانگین مدت روز خورشیدی ظاهری در طول سال باشد. بنابراین، طول روز خورشیدی متوسط برابر فاصله زمانی بین دو عبور متوالی خورشید متوسط از نصف النهار فوقانی مورد نظر است. هر روز خورشیدی متوسط نیز به 24 ساعت خورشیدی متوسط، هرساعت آن به 60 دقیقه خورشیدی متوسط و هر دقیقه نیز به 60 ثانیه خورشیدی متوسط تقسیم می‌شود.

منابع[ویرایش]

  • دانشنامه رشد[۱]
  • کتاب: تقویم هجری شمسی/ نوشته: ایرج ملک‌پور