قانون تیتوس-بده
در نگاه اول بنظرمی رسد فاصله سیارات از خورشید دارای رابطه ای نمی باشد اما در سال 1766 "تیتیوس" اهل آلمان رابطه ی ریاضی جالبی را کشف کرد.
این رابطه را "بوده" منتشر کرد.وبه قانون "تیتیوس-بوده "مشهور شد. طبق این قاعده تجربی،با قرار دادن شماره ی هر سیاره در فرمول ، میتوانیم فاصله ی آنسیاره را به خوبی به دست آوریم که رابطه ی آن به این صورت است:
مطابق این قاعده باید در فاصله ی 2/8 واحد نجومی ازخورشید سیاره ای وجود داشته باشد.جست و جوی منظم این سیاره ناشناخته در نوار منطق البروج که همه ی سیارات بر آن حرکت میکنند ،به کشقف تعداد زیادی سیارک منتهی شد . باید توجه کرد که واحد فاصله ، واحد نجوم AU است .
توجه کنید که زمان کشف این قاعده هنوز اورانوس و نپتون کشف نشده بودند ، ایت قاعده برای اورانوس پاسخ صحیح را ارائه میدهد اما برای نپتون صادق نیست .
نظریه ای که به نظریه ی واهلش دینامیکی موسوم است ، توضیحی برای این قاعده فراهم میکند ظبق این نظریه سیارات پس از تشکیل شدن در مدارهایی کاملا متفاوت با آن چه اکنون دارند، حرکت میکردند . مدار هر سیاره در پاسخ به نیرو های گرانشی همسایگاه چنان تغییر کرد که نیرو های اختلال زا ، به کمترین مقدار خود رسیدند. ترتیب نهایی ، از روابطی ریاضی شبیه قاعده ی تیتوس بد پیروی میکند.
جدول "تیتیوس-بوده"
در آخرین ستون سمت چپ میانگین فاصله ها از خورشید بر حسب واحد نجومی نوسته شده.ستون اول با 0 شروع می شوند وبعد از 3 و اعداد بعد هر یک دو برابر عدد قبلی آن است.
ستون دوم با اضافه کردن عدد 4 به هر یک از اعداد متناظر ستون اول تشکیل می شود.سپس در ستون سوم با تقسیم هر کدام بر 10.
می بینید که فاصله بسیار نزدیک به هم است.
| عطارد |
0 |
4 |
0.4 |
0.39AU |
| زهره |
3 |
7 |
0.7 |
0.72AU |
| زمین |
6 |
10 |
1.0 |
1.00AU |
| مریخ |
12 |
16 |
1.6 |
1.52AU |
| مشتری |
48 |
52 |
5.2 |
5.20AU |
| زحل |
96 | 100 |
10.0 |
9.54AU |
| اورانوس |
192 |
194 |
19.4 |
19.18AU |
منبع
کتاب الفبای المپیاد نجوم و اختر فیزیک
کتاب نجوم دینامیکی
