قانون تیتوس-بده
در نگاه اول به نظر می رسد فاصله سیارات از خورشید دارای رابطه ای نمی باشد اما در سال 1766 "تیتیوس" اهل آلمان رابطه ی ریاضی جالبی را کشف کرد.
این رابطه را "بوده" منتشر کرد و به قانون "تیتیوس-بوده" مشهور شد. طبق این قاعده تجربی،با قرار دادن شماره ی هر سیاره در فرمول، میتوانیم فاصله ی آن سیاره را به خوبی به دست آوریم که رابطه ی آن به این صورت است:
مطابق این قاعده باید در فاصله ی 2/8 واحد نجومی ازخورشید سیاره ای وجود داشته باشد. جست و جوی منظم این سیاره ناشناخته در نوار منطق البروج که همه ی سیارات بر آن حرکت می کنند، به کشقف تعداد زیادی سیارک منتهی شد. باید توجه کرد که واحد فاصله، واحد نجوم AU است.
توجه کنید که زمان کشف این قاعده هنوز اورانوس و نپتون کشف نشده بودند. ایت قاعده برای اورانوس پاسخ صحیح را ارائه می دهد اما برای نپتون صادق نیست.
نظریه ای که به نظریه ی واهلش دینامیکی موسوم است، توضیحی برای این قاعده فراهم میکند ظبق این نظریه سیارات پس از تشکیل شدن در مدارهایی کاملا متفاوت با آن چه اکنون دارند، حرکت می کردند. مدار هر سیاره در پاسخ به نیرو های گرانشی همسایگاه چنان تغییر کرد که نیرو های اختلال زا، به کمترین مقدار خود رسیدند. ترتیب نهایی، از روابطی ریاضی شبیه قاعده ی تیتوس بد پیروی می کند.
جدول "تیتیوس-بوده"
در آخرین ستون سمت چپ میانگین فاصله ها از خورشید بر حسب واحد نجومی نوسته شده. ستون اول با 0 شروع می شوند وبعد از 3 و اعداد بعد هر یک دو برابر عدد قبلی آن است.
ستون دوم با اضافه کردن عدد 4 به هر یک از اعداد متناظر ستون اول تشکیل می شود. سپس در ستون سوم با تقسیم هر کدام بر 10.
می بینید که فاصله بسیار نزدیک به هم است.
| عطارد |
0 |
4 |
0.4 |
0.39AU |
| زهره |
3 |
7 |
0.7 |
0.72AU |
| زمین |
6 |
10 |
1.0 |
1.00AU |
| مریخ |
12 |
16 |
1.6 |
1.52AU |
| مشتری |
48 |
52 |
5.2 |
5.20AU |
| زحل |
96 | 100 |
10.0 |
9.54AU |
| اورانوس |
192 |
194 |
19.4 |
19.18AU |
منبع
کتاب الفبای المپیاد نجوم و اختر فیزیک
کتاب نجوم دینامیکی
