لکه خورشیدی: تفاوت بین نسخه‌ها
هانيه اميري (بحث | مشارکتها) |
هانيه اميري (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۴: | سطر ۴: | ||
لکه‌های خورشیدی، پدیده‌هایی موقتی بر فوتوسفر (نور سپهر) [[خورشید]] هستند که از دید چشم انسان در مقایسه با نواحی اطراف، تیره به نظر می‌رسند. در این لکه‌ها، فعالیت مغناطیسی شدید با اثری مشابه ِ پدیده ترمزی جریان ادی (eddy current brake) مانع از جریان همرفتی می‌شود و ناحیه‌هایی با دمای کمتر را پدید می‌آورد. همانند آهن‌رباها، لکه‌های خورشیدی نیز دو قطب دارند. با وجود این که دمای لکه‌های خورشیدی به 4500-3000 کلوین (4227-2727 درجه سانتی‌گراد) می‌رسد، در مقایسه با مواد اطراف که دمایی حدود 5780 کلوین دارند، به وضوح به صورت نقاطی تیره دیده می‌شوند؛ زیرا شدت درخشندگی یک [[جسم سیاه]] داغ (جو خورشید هم تقریبا این‌گونه است) تابعی از توان چهارم [[دما]] است. اگر لکه‌های خورشید از نواحی اطرافشان جدا بودند، از جرقه‌ی قوس الکتریکی روشن‌تر به نظر می‌آمدند. اندازه لکه‌ها در حین حرکت بر سطح خورشید، گسترش و کاهش می‌یابد و می‌توانند به اندازه‌ای برابر 80,000 کیلومتر (50,000 مایل) برسند، به گونه‌ای که بزرگترین آن‌ها از زمین بدون کمک [[تلسکوپ]] قابل مشاهده است. هم‌چنین وقتی لکه‌ها برای اولین بار در سطح فوتوسفر نمایان شوند،ممکن است با[[سرعت]] های نسبی (حرکت ویژه) چند صد متر بر ثانیه حرکت کنند. | لکه‌های خورشیدی، پدیده‌هایی موقتی بر فوتوسفر (نور سپهر) [[خورشید]] هستند که از دید چشم انسان در مقایسه با نواحی اطراف، تیره به نظر می‌رسند. در این لکه‌ها، فعالیت مغناطیسی شدید با اثری مشابه ِ پدیده ترمزی جریان ادی (eddy current brake) مانع از جریان همرفتی می‌شود و ناحیه‌هایی با دمای کمتر را پدید می‌آورد. همانند آهن‌رباها، لکه‌های خورشیدی نیز دو قطب دارند. با وجود این که دمای لکه‌های خورشیدی به 4500-3000 کلوین (4227-2727 درجه سانتی‌گراد) می‌رسد، در مقایسه با مواد اطراف که دمایی حدود 5780 کلوین دارند، به وضوح به صورت نقاطی تیره دیده می‌شوند؛ زیرا شدت درخشندگی یک [[جسم سیاه]] داغ (جو خورشید هم تقریبا این‌گونه است) تابعی از توان چهارم [[دما]] است. اگر لکه‌های خورشید از نواحی اطرافشان جدا بودند، از جرقه‌ی قوس الکتریکی روشن‌تر به نظر می‌آمدند. اندازه لکه‌ها در حین حرکت بر سطح خورشید، گسترش و کاهش می‌یابد و می‌توانند به اندازه‌ای برابر 80,000 کیلومتر (50,000 مایل) برسند، به گونه‌ای که بزرگترین آن‌ها از زمین بدون کمک [[تلسکوپ]] قابل مشاهده است. هم‌چنین وقتی لکه‌ها برای اولین بار در سطح فوتوسفر نمایان شوند،ممکن است با[[سرعت]] های نسبی (حرکت ویژه) چند صد متر بر ثانیه حرکت کنند. | ||
| − | با توجه به فعالیت شدید مغناطیسی، لکه‌ها میزبان پدیده‌های ثانویه‌ای مثل حلقه‌های تاجی (prominence) و اتصال‌های مجدد مغناطیسی (reconnection) هستند. منشا بیشتر شراره‌های خورشیدی و فوران‌های عظیم تاج (CME)، نواحی فعال مغناطیسی پیرامون گروه‌هایی از لکه‌هاست. پدیده‌هایی مشابه لکه‌ها به صورت غیر مستقیم در سایر نیز | + | با توجه به فعالیت شدید مغناطیسی، لکه‌ها میزبان پدیده‌های ثانویه‌ای مثل حلقه‌های تاجی (prominence) و اتصال‌های مجدد مغناطیسی (reconnection) هستند. منشا بیشتر شراره‌های خورشیدی و فوران‌های عظیم تاج (CME)، نواحی فعال مغناطیسی پیرامون گروه‌هایی از لکه‌هاست. پدیده‌هایی مشابه لکه‌ها به صورت غیر مستقیم در سایر نیز ستاره ها رصد شده‌اند که عموما لکه‌های [[ستاره]] ای (starspots) نامیده می‌شوند که هم شامل لکه‌های روشن و هم لکه‌های تیره هستند.<ref>ویکی پدیا انگلیسی [http://en.wikipedia.org/wiki/Sunspot]</ref> |
| + | |||
<br/>اندازه لکه (کلف)های خورشیدی متفاوت است و از 3000 کیلومتر تا ده برابر این رقم تغییر می کند . بزرگ ترین لکه شناخته شده که در آوریل 1947 ( فروزدین 1326 ) دیده شد ، مساحتی بیش از 30 برابر سطح زمین داشت . بیش از 50 درصد لکه های خورشیدی عمری کمتر از 4 روز دارند اما گه گاه لکه هایی دیده می شود که بیش از 100 روز دوام می آورند . | <br/>اندازه لکه (کلف)های خورشیدی متفاوت است و از 3000 کیلومتر تا ده برابر این رقم تغییر می کند . بزرگ ترین لکه شناخته شده که در آوریل 1947 ( فروزدین 1326 ) دیده شد ، مساحتی بیش از 30 برابر سطح زمین داشت . بیش از 50 درصد لکه های خورشیدی عمری کمتر از 4 روز دارند اما گه گاه لکه هایی دیده می شود که بیش از 100 روز دوام می آورند . | ||
| − | لکه های خورسیدی به گردابی می مانند که حرکت آن در نیمکره شمالی خورشید در خلاف جهت عقربه های ساعت و در نیمکره جنوبی در جهت عقربه های ساعت است . در قاعده گرداب ، گاز به بیرون جریان دارد و در سطوح بالایی به داخل می ریزد . ارتفاع گرداب ممکن است 150 کیلومتر باشد و به احتمال زیاد آثار مغناطیسی نیرو محرک های اصلی گاز ها هستند مساحتی از خورشید که از لکه پوشیده شده دستخوش تغییرات زیادی می شوند . ممکن است هفته ها بگذرد و حتی یک لکه هم بر سطح خورشید نباشد ، سپس ده ها لکه بر قرص خورشید ظاهر شود.<ref> | + | لکه های خورسیدی به گردابی می مانند که حرکت آن در نیمکره شمالی خورشید در خلاف جهت عقربه های ساعت و در نیمکره جنوبی در جهت عقربه های ساعت است . در قاعده گرداب ، گاز به بیرون جریان دارد و در سطوح بالایی به داخل می ریزد . ارتفاع گرداب ممکن است 150 کیلومتر باشد و به احتمال زیاد آثار مغناطیسی نیرو محرک های اصلی گاز ها هستند مساحتی از خورشید که از لکه پوشیده شده دستخوش تغییرات زیادی می شوند . ممکن است هفته ها بگذرد و حتی یک لکه هم بر سطح خورشید نباشد ، سپس ده ها لکه بر قرص خورشید ظاهر شود.<ref>کتاب نجوم به زبان ساده / نوشته مایر دگانی / ترجمه محمدرضا خواجه پور</ref> |
| سطر ۳۷: | سطر ۳۸: | ||
<references /> | <references /> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
*كتاب فضاو منظومه شمسی/گزیده مقالات ناسا/مترجم:الهام سجادیفر | *كتاب فضاو منظومه شمسی/گزیده مقالات ناسا/مترجم:الهام سجادیفر | ||
[[Category:منظومه شمسی|منظومه_شمسی]] | [[Category:منظومه شمسی|منظومه_شمسی]] | ||
[[رده:خورشید]] | [[رده:خورشید]] | ||
نسخهٔ ۲۶ فوریهٔ ۲۰۱۳، ساعت ۰۹:۵۳
|
لکه‌های خورشیدی، پدیده‌هایی موقتی بر فوتوسفر (نور سپهر) خورشید هستند که از دید چشم انسان در مقایسه با نواحی اطراف، تیره به نظر می‌رسند. در این لکه‌ها، فعالیت مغناطیسی شدید با اثری مشابه ِ پدیده ترمزی جریان ادی (eddy current brake) مانع از جریان همرفتی می‌شود و ناحیه‌هایی با دمای کمتر را پدید می‌آورد. همانند آهن‌رباها، لکه‌های خورشیدی نیز دو قطب دارند. با وجود این که دمای لکه‌های خورشیدی به 4500-3000 کلوین (4227-2727 درجه سانتی‌گراد) می‌رسد، در مقایسه با مواد اطراف که دمایی حدود 5780 کلوین دارند، به وضوح به صورت نقاطی تیره دیده می‌شوند؛ زیرا شدت درخشندگی یک جسم سیاه داغ (جو خورشید هم تقریبا این‌گونه است) تابعی از توان چهارم دما است. اگر لکه‌های خورشید از نواحی اطرافشان جدا بودند، از جرقه‌ی قوس الکتریکی روشن‌تر به نظر می‌آمدند. اندازه لکه‌ها در حین حرکت بر سطح خورشید، گسترش و کاهش می‌یابد و می‌توانند به اندازه‌ای برابر 80,000 کیلومتر (50,000 مایل) برسند، به گونه‌ای که بزرگترین آن‌ها از زمین بدون کمک تلسکوپ قابل مشاهده است. هم‌چنین وقتی لکه‌ها برای اولین بار در سطح فوتوسفر نمایان شوند،ممکن است باسرعت های نسبی (حرکت ویژه) چند صد متر بر ثانیه حرکت کنند.
با توجه به فعالیت شدید مغناطیسی، لکه‌ها میزبان پدیده‌های ثانویه‌ای مثل حلقه‌های تاجی (prominence) و اتصال‌های مجدد مغناطیسی (reconnection) هستند. منشا بیشتر شراره‌های خورشیدی و فوران‌های عظیم تاج (CME)، نواحی فعال مغناطیسی پیرامون گروه‌هایی از لکه‌هاست. پدیده‌هایی مشابه لکه‌ها به صورت غیر مستقیم در سایر نیز ستاره ها رصد شده‌اند که عموما لکه‌های ستاره ای (starspots) نامیده می‌شوند که هم شامل لکه‌های روشن و هم لکه‌های تیره هستند.<ref>ویکی پدیا انگلیسی [۱]</ref>
اندازه لکه (کلف)های خورشیدی متفاوت است و از 3000 کیلومتر تا ده برابر این رقم تغییر می کند . بزرگ ترین لکه شناخته شده که در آوریل 1947 ( فروزدین 1326 ) دیده شد ، مساحتی بیش از 30 برابر سطح زمین داشت . بیش از 50 درصد لکه های خورشیدی عمری کمتر از 4 روز دارند اما گه گاه لکه هایی دیده می شود که بیش از 100 روز دوام می آورند .
لکه های خورسیدی به گردابی می مانند که حرکت آن در نیمکره شمالی خورشید در خلاف جهت عقربه های ساعت و در نیمکره جنوبی در جهت عقربه های ساعت است . در قاعده گرداب ، گاز به بیرون جریان دارد و در سطوح بالایی به داخل می ریزد . ارتفاع گرداب ممکن است 150 کیلومتر باشد و به احتمال زیاد آثار مغناطیسی نیرو محرک های اصلی گاز ها هستند مساحتی از خورشید که از لکه پوشیده شده دستخوش تغییرات زیادی می شوند . ممکن است هفته ها بگذرد و حتی یک لکه هم بر سطح خورشید نباشد ، سپس ده ها لکه بر قرص خورشید ظاهر شود.<ref>کتاب نجوم به زبان ساده / نوشته مایر دگانی / ترجمه محمدرضا خواجه پور</ref>
چرخۀ لکۀ خورشیدی
اکنون می خواهیم ظهور لکه های خورشیدی را در یک دوره 11 ساله دنبال کنیم. <ref name="multiple1">کتاب نجوم دینامیکی / نوشته رابرت تی دیکسون / ترجمه احمد خواجه نصیر طوسی </ref>
اغلب گفته می‌شود که چرخه ۱۱ ساله است، هرچند که این عدد می‌تواند تاحدی تغییر کند و در دهه‌های اخیر به‌طور میانگین ۱۰/۵ سال بوده است. چرخۀ دوم یک ویژگی متمایز دارد؛ قطبش میدان وارونه می‌شود. بنابراین شاید بهتر باشد طول یک چرخه را 21 سال بدانیم.<ref name="multiple2">کتاب درآمدی بر نجوم و کیهان‌شناسی/ ایان موریسون/ مترجم: غلامرضا شاه‌علی [۲]</ref>
نخست خورشید را در موقعی در نظر بگیرید که "خورشیدی آرام"، آن طور که در 1944-1945 ظاهر شده، بدون لکه باشد. سپس می بینیم که چند لکه در نیمکره ای شمالی و جنوبی در عرض جغرافیایی 30° ظاهر می شود. وقتی تعداد لکه ها رو به افزایش می رود، مشاهده می کنیم که به استوای خورشید نیز نزدیک تر می شوند اما با کامل شدن دوره ی 11 ساله، تعداد لکه ها رو به نقصان می دهد، در حالی که باز هم به استوا نزدیک تر می شوند. طرحی از لکه های خورشیدی، مطابق عرض جغرافیایی و تعدادشان، در طول زمان، الگوی پروانی را می سازد.<ref name="multiple1">کتاب نجوم دینامیکی / نوشته رابرت تی دیکسون / ترجمه احمد خواجه نصیر طوسی </ref>
لکه های خورشیدی غالبا به صورت زوج پدیدار می شوند، که یک لکه دارای قطبیت مغناطیس مثبت و دیگری دارای قطبیت مغناطیسی منفی است، در هر چرخه 11 ساله معین، لکه ی مثبت لکه ی منفی را در نیمکره ی شمالی هدایت می کند، در حالی که در نیمکره ی جنوبی عکس آن صادق است. در چرخه ی 11 ساله متوالی بعدی ترتیب قطبیت بر عکس می شود.<ref name="multiple1">کتاب نجوم دینامیکی / نوشته رابرت تی دیکسون / ترجمه احمد خواجه نصیر طوسی </ref>
جالب توجه است که رودخانۀ تامز (Thames) در دوران یخ‌بندان کوچک، مصادف با کمینۀ ماندر، مرتب یخ می‌زد، ولی دمای زمین هم‌اکنون درحال افزایش است. آیا ارتباطی بین لکه‌ها و دمای زمین وجود دارد؟ باید توجه کرد که علیرغم آنکه در 20 سال اخیر فعالیت خورشیدی تاحدی افت کرده است، روند افزایش دما همچنان ادامه دارد، پس الآن وابستگی قطع شده است.<ref name="multiple2">کتاب درآمدی بر نجوم و کیهان‌شناسی/ ایان موریسون/ مترجم: غلامرضا شاه‌علی [۳]</ref>
لكه های خورشیدی 2
لكه های خورشیدی مناطقی تیره و تقریبا دایره ای شكل در سطح خورشید هستند.انها زمانی شكل می گیرند كه دسته ای از خطوط مغناطیسی درون خورشید به سطح ان می رسند. دمای لكه ها از دمای مناطق اطرافشان كمتر و میدان مغناطیسی در انها بسیار قوی است.دمای لكه های خورشیدی بین ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ درجه كلوین و دمای سطح خورشید ۵۷۰۰ درجه كلوین است.به همین دلیل انها تیره تر از سطح ستاره به نظر می رسند. داده های رصدی از دهه ۸۰ قرن بیستم نشان می دهد كه تعداد لكه های خورشیدی با شدت تابش خورشید مرتبط است.جالب این كه هر چه تعداد لكه ها بیشتر باشد شدت تابش نور خورشید بیشتر است چون كه مناطق اطراف لكه ها درخشان تر هستند.
منبع
<references />
- كتاب فضاو منظومه شمسی/گزیده مقالات ناسا/مترجم:الهام سجادیفر
