در حال ویرایش مبانی ستاره‌شناسی

[[File:Hannu Karttunen.jpg|thumb|left|170px]] مبانی ستاره‌شناسی (به انگلیسی: Fundamental Astronomy)، کتابی است در حوزه نجوم که نویسندگان فنلاندی آن عبارتند از: هانو کارتونن از دانشگاه تورکو؛ پکا کروجر، کارل جان دونر و هیکی اوجا از دانشگاه هلسینکی و مارکو پوتانن از انستیتو ژئودزیک فنلاند. کتاب نخستین بار سال ۱۹۸۴ در هلسینکی به‌وسیله مؤسسه نجومی اورسا چاپ شد، و پس از آن انتشارات اسپرینگر آن را به انگلیسی منتشر کرد. آخرین ویرایش کتاب (ویرایش پنجم) در سال ۲۰۰۷ به چاپ رسید.

کتاب در سال ۱۳۹۱ به وسیله غلامرضا شاه‌علی به فارسی برگردانده شد و انتشارات شاهچراغ شیراز آن را منتشر کرد. کتاب شامل بیش از ۴۰۰ تصویر و نمودار است و به‌طور جامع مباحث ستاره‌شناسی، اخترفیزیک و کیهان‌شناسی را پوشش می‌دهد. مقدمه کتاب به قلم [دکتر] نعمت‌الله ریاضی، استاد [[فیزیک]] و [[کیهان‌شناسی]] دانشگاه شیراز و دانشگاه شهید بهشتی است. [دکتر] احمد پوست‌فروش استاد فیزیک دانشگاه شیراز ویرایش علمی آنرا انجام داده‌است.

کتاب مبانی ستاره‌شناسی علاوه بر تدریس در سال آخر دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد، به عنوان یکی از منابع اصلی المپیاد نجوم می‌باشد.

کتاب مبانی ستاره‌شناسی در بیست و دومین دوره جایزه کتاب فصل، از سوی وزارت ارشاد اسلامی به عنوان کتاب شایسته تقدیر در حوزه علوم خالص شناخته شد. <ref name="multiple1">ویکی پدیای فارسی [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%28%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%29]</ref>




{{-}}

== فصلها و پیوست‌های کتاب ==

[[File:Mabani setareh shenas1i.jpg|frame|left]] [[File:Mabani setareh shenasi2.jpg|frame|left]]

فصل ۱: درآمد

فصل ۲: [[نجوم کروی]]

فصل ۳: رصد و ابزار آن

فصل ۴: مفاهیم نورسنجی و [[قدر]]ها

فصل ۵: سازوکارهای تابش

فصل ۶: مکانیک سماوی

فصل ۷: [[منظومه شمسی]]

فصل ۸: طیف ستاره ای

فصل ۹: [[ستاره دوتایی|ستاره های دوتایی]] و جرم ستارگان

فصل ۱۰: ساختار ستارگان

فصل ۱۱: تحول ستاره ای

فصل ۱۲: [[خورشید]]

فصل ۱۳: [[ستاره متغیر|ستارگان متغیر]]

فصل ۱۴: ستارگان فشرده

فصل ۱۵: محیط بین‌ستاره ای

فصل ۱۶: خوشه‌ها و جمع‌های ستاره ای

فصل ۱۷: [[راه شیری]]

فصل ۱۸: [[کهکشان‌]]ها

فصل ۱۹: [[کیهان‌شناسی]]

فصل ۲۰: اخترزیست‌شناسی

پیوست الف: ریاضیات

پیوست ب: نظریهٔ [[نسبیت]]

پیوست ج: جدول‌ها

پاسخ تمرینها

منابع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر

واژه‌نامه فارسی به انگلیسی

واژه‌نامه انگلیسی به فارسی

نمایه <ref name="multiple1">[ http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8)  ویکی پدیای فارسی]</ref>

{{-}}

== مقدمه دکتر نعمت‌اله ریاضی بر کتاب مبانی ستاره‌شناسی ==

بسم الله الرحمن الرحیم

کتاب مبانی ستارهشناسی نوشته کارتونن و همکاران ایشان یکی از بهترین و بهروزترین کتابهای مقدماتی در علم نجوم است که چاپ مکرر آن در خارج از کشور تأییدی بر این نظر میباشد. خوشبختانه این علم زیبا در دهههای اخیر هم در سطح آماتوری و هم در سطح حرفهای در کشور ما توسعه قابل توجهی یافته و علاقهمندان زیادی را به سوی خود جذب نموده است. با توجه به نیاز جدی جوانان علاقهمند به کتابهایی در سطح مقدماتی که از دقت و عمق کافی برخوردار باشد، ترجمهی چنین کتابهایی یکی از ضروریات فرهنگ علمی جامعه ما میباشد. دوست گرامی جناب آقای شاهعلی آستین همت را بالا زده و این کار دشوار را با موفقیت کامل انجام دادهاند و ترجمه ایشان اکنون پیش روی شما علاقهمندان به نجوم است. خوشبختانه همکار گرامی جناب آقای دکتر احمد پوستفروش نیز در این تلاش سهیم بوده، متن آن را ویراستاری نمودهاند. کتاب حاضر علاوه بر تشریح مفاهیم مقدماتی نجوم، به توصیف پدیدههای نجومی اکتفا نکرده، با بهرهگیری از ریاضیات و فیزیک مقدماتی، این مفاهیم را با استفاده از حداقل روابط ریاضی لازم ارائه داده است. این امر باعث می‌شود که خواننده پس از مطالعهی دقیق این کتاب، توانایی لازم برای انجام محاسبات مقدماتی نجومی را نیز کسب کند و در صورت انجام تمرینها و مثالها، اطلاعات وی از حد دانش مقدماتی و توصیفی موضوع فراتر رود. با توجه به دقت و نکتهسنجی که آقای شاهعلی در امر ترجمه به خرج دادهاند، مطمئناً خواننده از متنی که در اختیار وی قرار گرفته بهرهمند خواهد گردید. کتاب حاضر میتواند به عنوان یک درس دانشگاهی برای دوره کارشناسی نیز مورد استفاده قرار گیرد و تمرینها و مثالها جنبه آموزشی درس را به خوبی پوشش خواهند داد. اینجانب برای دوست گرامی جناب آقای شاهعلی آرزوی توفیقات بیشتر در ترجمه و تألیف آثار خوب نجومی را دارم و امیدوارم کتاب حاضر مورد بهرهبرداری کامل هموطنان عزیز قرار گیرد.

دکتر نعمت الله ریاضی

اردیبهشت ۱۳۹۱

رصدخانه ابوریحان بیرونی

دانشگاه شیراز <ref name="multiple2">وبلاگ نجوم و ستاره‌شناسی [http://www.gshahali.ir/]</ref>




== پیشگفتار مترجم کتاب مبانی ستاره‌شناسی ==

بنام ایزد هستی بخش

آنچه پیش روی شما است، ترجمهی ویرایش پنجم کتاب Fundamental Astronomy نوشتهی هانو کارتونن و همکاران فنلاندی ایشان میباشد که به وسیلهی انتشارات Springer در سال ۲۰۰۷ منتشر شده است. هر یک از نویسندگان کتاب، بسته به تخصص خود، نگارش قسمتی از آنرا بر عهده داشتهاند. به همین دلیل، کتاب به صورت فشرده و در هر سطر، سرشار از نکات بنیادی ستارهشناسی، اخترفیزیک و کیهانشناسی است.

در ترجمهی این کتاب، تمام تلاش بر این بوده است که علاوه بر انتقال صحیح مطالب، متنی روان ارائه گردد. جهت یافتن بهترین معادل برای اسامی و اصطلاحات نجومی، بیشترین مراجعه را به واژههای معادل مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی داشتهام؛ ضمن اینکه از بعضی واژهنامههای تخصصی، مانند کتاب «واژهنامهی اخترشناسی» از آقای مهرداد سرمدی، نیز سود جستهام. در این بین، گاهی نیز واژههای مصطلح را که برای ستاره‌شناسان مأنوستر است در کنار کلمههای مصوب آوردهام.

در حین ترجمه، مواردی لازم بود نگاهی به دیگر کتب مرجع یا سایتهای علمی داشته باشم. برخی نکات جالب از این منابع را جهت آگاهی خوانندگان علاقهمند در پاورقی متذکر شدهام. ضمناً می توانید نسخهی الکترونیکی کتاب Fundamental Astronomy را به همراه دیگر کتابهایی که در پاورقی به آنها اشاره شده است (و نسخهی الکترونیکی آنها در اختیار بود) در سیدی همراه کتاب ملاحظه نمایید.

در پایان کتاب و پس از پیوستها، بهترتیب، پاسخ تمرینها، منابع پیشنهادی برای مطالعهی بیشتر، دو واژهنامهی مفصل فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی، و نمایه آورده شده است.

استاد عزیز و ارجمند جناب آقای دکتر پوست فروش از بخش فیزیک دانشگاه شیراز، ویرایش علمی کتاب را تقبل فرمودند. ایشان ترجمهی کتاب را با دقت و حوصلهی فراوان قرائت کرده، مواردی را جهت اصلاح متذکر شدند. از بزرگواری مثالزدنی و لطف ایشان صمیمانه متشکرم.

از استاد عزیز و دانشمند فرزانه، جناب آقای دکتر نعمتاله ریاضی بسیار سپاسگزارم که بر من منت نهادند و ضمن مشاهدهی اجمالی ترجمه، مقدمهای زیبا و جامع بر آن نگاشتند.

اندیشهی ترجمهی این کتاب به پاییز سال ۸۹ و پس از اتمام کتاب «درآمدی بر نجوم و کیهانشناسی» باز میگردد. عملاً در چهارم آذرماه سال ۸۹ (مصادف با روز مبارک عید سعید غدیر) نخستین جملات کتاب به رشتهی تحریر درآمد، و اکنون پس از یک سال و نیم، بسیار خرسندم که کار ترجمه و آمادهسازی نهایی کتاب در ایام میلاد فرخندهی امام علی (ع) به پایان میرسد.

با همهی دقت در ترجمه و ویرایش کتاب، احتمال خطا و اشتباه وجود دارد. بدیهی است هرگونه تذکر خوانندگان محترم در اینباره و جهت ارتقاء کیفیت کتاب مورد مزید امتنان خواهد بود.

در نهایت، بیشترین سپاس خود را نثار خانوادهی عزیزم مینمایم، که بدون تشویق و همراهی آنان، این کار به سامان نمیرسید؛ بهویژه از فرزندم محمدهادی که در طول این مدت طولانی مانند یک همکار در کنارم بود و در بسیاری از موارد از راهنماییهای وی جهت ارائهی ترجمهای روان سود جستم.

الحمد لله رب العالمین

غلامرضا شاهعلی

خرداد ۱۳۹۱ <ref name="multiple2">وبلاگ نجوم و ستاره‌شناسی [http://www.gshahali.ir/]</ref>


[http://www.gshahali.ir/post-50.aspx  اطلاعات بیشتر در مورد کتاب]

== منابع ==


<references />


[[Category:معرفی کتاب های نجومی|معرفی_کتاب_های_نجومی]]
@@ سطر ۸: / سطر ۸: @@
- ویرایش دوم کتاب مبانی ستاره‌شناسی؛ ترجمه ویرایش ششم کتاب Fundamental Astronomy 2ed. 2017 در بهار 1398 به مرحله چاپ رسید و نسخه رایگان آن در وبگاه www.gshahali.ir قابل دریافت می‌باشد.
 {{-}}
@@ سطر ۹۹: / سطر ۹۹: @@
 در ترجمهی این کتاب، تمام تلاش بر این بوده است که علاوه بر انتقال صحیح مطالب، متنی روان ارائه گردد. جهت یافتن بهترین معادل برای اسامی و اصطلاحات نجومی، بیشترین مراجعه را به واژههای معادل مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی داشتهام؛ ضمن اینکه از بعضی واژهنامههای تخصصی، مانند کتاب «واژهنامهی اخترشناسی» از آقای مهرداد سرمدی، نیز سود جستهام. در این بین، گاهی نیز واژههای مصطلح را که برای ستاره‌شناسان مأنوستر است در کنار کلمههای مصوب آوردهام.
-در حین ترجمه، مواردی لازم بود نگاهی به دیگر کتب مرجع یا سایتهای علمی داشته باشم. برخی نکات جالب از این منابع را جهت آگاهی خوانندگان علاقهمند در پاورقی متذکر شدهام. ضمناً می‌توانید نسخهی الکترونیکی کتاب Fundamental Astronomy را به همراه دیگر کتابهایی که در پاورقی به آنها اشاره شده است (و نسخهی الکترونیکی آنها در اختیار بود) در سیدی همراه کتاب ملاحظه نمایید.
+در حین ترجمه، مواردی لازم بود نگاهی به دیگر کتب مرجع یا سایتهای علمی داشته باشم. برخی نکات جالب از این منابع را جهت آگاهی خوانندگان علاقهمند در پاورقی متذکر شدهام. ضمناً می توانید نسخهی الکترونیکی کتاب Fundamental Astronomy را به همراه دیگر کتابهایی که در پاورقی به آنها اشاره شده است (و نسخهی الکترونیکی آنها در اختیار بود) در سیدی همراه کتاب ملاحظه نمایید.
 در پایان کتاب و پس از پیوستها، بهترتیب، پاسخ تمرینها، منابع پیشنهادی برای مطالعهی بیشتر، دو واژهنامهی مفصل فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی، و نمایه آورده شده است.