گرم شدن زمین: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳ ژانویهٔ ۲۰۱۳، ساعت ۱۱:۵۶

گازهای اصلی تشکیل دهندۀ اتمسفر زمین، یعنی نیتروژن و اکسیژن، گاز گلخانه­ای نیستند. دلیل آن این است که گازهای دو­اتمی مانند این دو، اشعۀ فروسرخ را نه جذب و نه تابش می­کنند. دی­اکسید کربن گاز گلخانه­ای اصلی در اتمسفر است. برای اعصار متمادی درصد آن در جو پایدار مانده است، اما متأسفانه سوختن سوخت­های فسیلی (که دارای کربن ذخیره شده هستند) به سرعت در حال افزایش دی­اکسید کربن است که به­طور قطع بیشترین سهم را در این حقیقت که دمای زمین درحال بالا رفتن است، دارد - پدیده­ای موسوم به گرم­ شدن زمین.

بخار آب یکی از گازهای گلخانه­ای است که عملاً بیشترین سهم را در اثر گلخانه­ای دارد، یعنی چیزی بین 36% تا 66% . مقدار بخار آب موجود در هوا از جایی به جای دیگر تفاوت چشمگیر دارد، اما در کل، فعالیت انسان بر میزان غلظت آن تأثیر مستقیم ندارد (مگر در جاهایی مثل زمین­های آبیاری شده) و اثرات آن بر آب­ و هوای زمین ثابت مانده است.

هم­اکنون مقدار دو گاز گلخانه­ای دیگر هم در حال افزایش است:

1) توانایی حفظ حرارت در متان 20 برابر دی­اکسید کربن است. ما هر ساله 500 ملیون تن متان به جو اضافه می­کنیم. این کار از طریق پرورش دام، معادن زغال­سنگ، کندوکاو برای نفت و گاز طبیعی، مزارع برنج و پوسیدگی زباله در محل انباشت آن صورت می­گیرد.

2) هرساله بین 7 تا 13 ملیون تن اکسید نیتروژن، ناشی از کودهای نیتروژنی، فضولات حیوانی و انسانی و اگزوز خودروها، به جو وارد می­شود.

بیش از دو درجه افزایش در دمای متوسط زمین می­تواند عواقب بسیار زیان­باری برای نسل بشر به بار آورد و به­همین دلیل موضوع با­ جدیت در حال پی­گیری است. گرم شدن کلی کره زمین به معنای افزایش میانگین دمای سطح زمین است.از اواخر سال های 1800 میانگین دمای کلی 4/0 تا 8/0 درجه سانتی گراد افزایش یافته است.بسیاری از کارشناسان پیش بینی کرده اند که میانگین دمای زمین در سال 2100 4/1 تا 8/5 درجه سانتی گراد افزایش خواهد یافت.این مقدار افزایش بیشترین مقداری است که ظرف هزار سال اخیر برای زمین پیش آمده است. دانشمندان نگران این مشکل هستند که انسان ها و اکوسیستم های طبیعی نتوانند خود را با این تغییرات سریع آب و هوایی وفق دهند.اکوسیستم شامل ارگانیزمهای زنده و محیط فیزیکی در یک محدوده مشخص است.این گرم شدن عمومی می تواند منتج به ضرر های فراوانی شود به همین دلیل کشور هایی در سراسر جهان به منظور کنترل این بحران قرار دادی را با نام پروتوکل کیوتو طرح کرده اند.

دلایل افزایش دمای سطح زمین

کارشناسان هواشناسی گرم شدن هوا را از سال های 1800 انالیز کردند.اغلب آنها به این نتیجه رسیده اند که فعالیت های انسانی را عامل اصلی این گرم شدن هوا است.فعالیت های انسانی با افزایش خاصیت گلخانه ای زمین در گرم شدن زمین دخالت دارد.اثز گلخانه ای سطح زمین را در فرایند پیچیده ای که با همراهی نور خورشید گاز ها و ذرات موجود در اتمسفر صورت می گیرد گرم می کند.گاز هایی که گرما را در اتمسفر زمین نگه می دارند با اصطلاحا به دام می اندازند گاز های گلخانه ای نامیده می شوند. اصلی ترین فعالیت انسانی که منجر به گرمای زمین می شود سوزاندن سوختهای فسیلی و از بین بردن جنگل هاست.بیشتر سوخت فسیلی در اتوموبیل ها کارخانه ها و نیروگاه ها به مصرف می رسد.سوزاندن این سوخت ها گاز دی اکسید کربن با علامت اختصاریCO2تولید می کند.CO2از گاز های گلخانه ای است که روند فرار گرما از جو به فضا را بسیار کند می کند.درختان و دیگر گیاهان در روند فتوسنتز گازCO2 را از هوا جذب می کنند.با از بین بردن گیاهان میزان گاز CO2در هوا افزایش می یابد.تجزیه شدن گیاهان نیز منجر به افزایش این گاز می شود. گروه کمی از دانشمندان معتقدند که افزایش گاز های گلخانه ای عامل اصلی این افزایش دما نیست بلکه افزایش انرژی تابیده شده از خورشید عامل اصلی می باشد.اما بیشتر کارشناسان هواشناسی تاثیر این عامل را در روند افزایش دمای عمومی کره زمین بسیار ناچیز می دانند.

عواقب افزایش دما

ادامه این افزایش دما آثار مخرب زیادی در بر دارد.ممکن است گیاهان و جانوران دریازی به مخاطره جدی بیفتند.زیستگاه های گیاهان و حیوانات دچار تغییرات اساسی می شوند.الگو های آب و هوا دستخوش تغییرات می شوند و نتیجه آن وقوع سیل و خشکسالی و طوفان های شدید و مخرب خواهد بود.افزایش دما با ذوب نمودن یخهای قطبی باعث بالا آمدن سطح آب دریا ها می شود.در مناطق خاصی از زمین بیماری های انسانی گسترش می یابد و محصولات کشاورزی نابود می شود.

تاثیر گرما بر آبها

در هنگام گرم شدن هوا دمای آب اقیانوسها نیز افزایش می یابد و منجر به بروز مشکلاتی در اکوسیستم اقیانوسها می شود.برای مثال گرم شدن آبها ممکن است باعث بروز پدیده ای به نام سفیدی مرجانهای دریایی شود.وقتی که آب گرم میشود مرجانها ماده ای را که عامل رنگ و تغذیه آنها است از درون خود خارج می کنند.در این حالت رنگ مرجان ها سفید می شود و چنانچه دمای آب به وضع طبیعی برنگردد میمیرند.گرمای افزوده همچنین منجر به وقوع بیماری هایی می شود که بر جانوران دریایی تاثیر گذار است.

تغییر شکل زیستگاه های طبیعی

ممکن است در محلهای طبیعی مسکونی حیوانات و گیاهان تغییرات شدیدی روی میدهد.بسیاری از گونه های زیستی مشکلات زیادی برای ادامه حیات در شرایط جدید خواهند داشت.برای مثال بسیاری از گیاهان گلدار بدون طی کردن زمستانی سرد شکوفه نخواهند کرد.

تاثیر گرما بر آب و هوا

تکرار وقوع شرایط بحرانی آب و هوا منجر به خسارات زیادی می شود.تغییرات الگوهای بارش باعث افزایش سیلابها و خشکسالی در نواحی مختلف می شود.طوفانها و تندباد ها بیشتر و قدرتمند تر به وقوع خواهند پیوست.

بالا آمدن سطح آب ها

ادامه گرم شدن هوا در طی چند قرن مقادیر زیادی از یخهایی که صفحه آنتا کتیکا را پوشانده اند ذوب می کند.در نتیجه سطح آبها در کل زمین بالاتر می آید.بسیاری از مناطق ساحلی ممکن است دچار سیل زدگی فرسایش از بین رفتن زمین های خشک و ورود آب دریاها به آبهای شیرین شوند.بالا آمدن آب دریا ها ممکن است منجر به غرق شدن شهر ها جزایر کوچک و دیگر مناطق زیستی شوند.

منبع

• کتاب درآمدی بر نجوم و کیهان‌شناسی/ نویسنده: ایان موریسون/ مترجم: غلامرضا شاه‌علی[۱]

• کتاب شناخت فضا و منظومه شمسی/گزیده مقالات ناسا/مترجم:الهام سجادیفر