M48

از ویکی نجوم
نسخهٔ تاریخ ‏۱۸ اوت ۲۰۱۴، ساعت ۱۳:۳۷ توسط هانيه اميري (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به: ناوبری، جستجو

تاریخچه[ویرایش]

شارل مسیه M48 را در 19 فوریه 1771 کشف کرد. او این جرم را «خوشه‌ای متشکل از ستارگان کم‌نور و بدون غبار» توصیف کرده است. مسیه همانند M47 که آن را نیز در همان شب کشف کرده بود، درمحاسبات خود دچار اشتباه شد و مختصات آن را در پنج درجه‌ای شمال جای واقعی را ثبت کرد. به همین دلیل M48 یکی از اجرام گم‌شده‌ی فهرست مسیه لقب گرفت و تنها با نام NGC2548 شناخته می‌شد؛ تا این‌که در سال 1959، ت.ف.موریس دریافت که این جرم همان M48 است.

یوهان البرت بده (Johann Elert Bode) در سال 1782، مستقلاً موفق به کشف این خوشه‌ی ستاره‌ای شد و در اطلس ستارگان کوچکش، موقعیت این جرم را در جای درستش، یعنی 5 درجه‌ای شمال M48 در فهرست مسیه، ثبت کرد. خواهر ویلیام هرشل(William Herschel) یعنی کارولین هرشل(Caroline Herschel) هم در سال 1783 این جرم را مستقلاً کشف کرد. او M48 را «خوشه‌ای زیبا، با ستاره‌های متراکم، نسبتا غتی و با قطری در حدود 10 یا 12 دقیقه‌ی قوسی» مشاهده کرده بود. 50 سال بعد اسمیت (Smyth) درباره‌ی M48 این‌گونه نوشت: «مجموعه‌ای باشکوه از ستارگان، در منطقه‌ای دورافتاده از آسمان، که تمام میدان دید ابزار رصدی را پر می‌کند و دارای چندین جفت ستاره‌ای کوچک است که اکثراً از قدر 9 هستند.» در همان زمان جان هرشل (John Herschel) درباره‌ی این جرم این‌گونه نوشت: «یک خوشه‌ی باشکوه که تمام میدان دید را اشغال می‌کند و ستارگانش از قدر 9 و 10 تا 13 (و نه کمتر)هستند. اما تمام زمینه‌ی این خوشه، با تعداد بسیاری ستاره‌های نقطه مانند تزیین و پر شده است.»

لرد رز (Lord Rosse) معتقد بود این خوشه «با خطوط تاریک و نواخی باز غربال شده است». مدلر (Mädler) حدود 100 ستاره شمارش کرد و این‌گونه نوشت: «خوشه‌ای بدون مرز مشخص؛ به طوری بعضی ستاره‌ها دور از قسمت‌های اصلی خوشه هستند. در قسمت‌ پرتراکم، دوتایی‌ زیبایی دیده می‌شود.» برنر (Brenner) هم M48 را «یک جرم زیبا» توصیف و به ستاره‌های دوتایی «نزدیک مرکز خوشه، با جدایی زاویه‌ای حدود 7 ثانیه‌ی قوسی» اشاره کرد.<ref name="multiple2"> کتاب اطلس اجرام مسیه [۱] </ref>


اخترفیزیک[ویرایش]

M48 در فاصله‌ی 500 سال نوری از صفحه‌ی کهکشانی و 2500 سال نوری از ما قرار دارد. این حدود شش برابر فاصله‌ی خوشه‌ی پروین از ما است. قطر زاویه‌ای M48 با احتساب لبه‌های بیرونی‌اش در حدود 54 دقیقه‌ی قوسی است؛ اما این مقدار برای قسمت اصلی و مرکزی خوشه، حدود 30 دقیقه‌ی قوسی بوده که متناظر با قطر فیزیکی 22 سال نوری است.

M48 حداقل 80 عضو دارد و مطالعات اخیر، 323 ستاره دیگر را که با احتمال 30% ، و 165 ستاره را که با احتمال بیش از 70% عضو خوشه هستند را مشخص کرده است. در این بین، سه غول نارنجی از رده‌ی طیفی G و K وجود دارد که در هسته‌هایشان در حال سوزاندن هلیم هستند. پرنورترین آنها از قدر 8.2 است که پرنورترین ستاره‌ی خوشه هم هست. برای مقایسه، درخشان‌ترین ستاره‌‌ی رشته اصلی، رده‌ی طیفی A1 و قدر 8/8 دارد. این بدان معنی است که سن این خوشه درحدود 300 میلیون سال است.‌ اختلافاتی در طبقه‌بندی ترومپلر (Trümpler) برای M48 وجود دارد. در نوشته‌ها برای این خوشه، هر سه رده‌‌ی I2m، I2r و I3r را می‌توان مشاهده کرد.<ref name="multiple2"> کتاب اطلس اجرام مسیه [۲] </ref>


رصد[ویرایش]

M48 در قسمت غربی صورت فلکی کشیده‌ی شجاع و نزدیک به نوار زمستانی راه شیری قرار گرفته است. در شرایط مناسب، این خوشه‌ی‌ستاره‌ای‌ بزرگ باز به آسانی با چشم غیر‌مسلح دیده می‌شود. این خوشه در منظره‌ی دوربین دوچشمی 50×20 نیز بصورت توده‌ای فشرده از ستارگان با هاله‌ای از ستارگان کم‌نور در اطرافش، قابل مشاهده است. یک تلسکوپ کوچک، حتی تصویر شفاف‌تری از این دوقسمت ارائه می‌دهد: ابعاد ناحیه‌ی مرکزی 20 در 10 دقیقه‌ی قوسی است و در زاویه موقعیت 30 درجه شامل دوتایی‌های روشن‌تر و زنجیره‌های کوتاه از ستارگان است که در میان ستاره‌های پراکنده و کم‌نورتر جاگرفته است و تا قطر حدود 1 درجه گسترده شده است. ناحیه بیرونی M48 در زاویه موقعیت 120 درجه، با یک زاویه‌ی قائمه نسبت به ناحیه مرکزی قرار گرفته است.

تعداد قابل توجهی جفت‌های ستاره‌ای در مرکز این خوشه وجود دارد و تشخیص این که مدلر(Mädler) و برنر(Brenner) به کدام دوتایی اشاره کرده‌اند، غیرممکن است: دوتایی h 2435 (از قدر 9.6 و 9.7 و جدایی 6.9 ثانیه‌ی قوسی، زاویه موقعیت 207 درجه) یا Burnham 904 (از قدر9.2 و 10.8 و جدایی زاویه‌ای 3.3 ثانیه‌قوسی، زاویه موقعیت 183 درجه). بهترین حالت برای مشاهده‌ی M48 صرفنظر از گشودگی دهانه، بزرگنمایی پایین در حدود 15 تا 50 برابر است.<ref name="multiple2"> کتاب اطلس اجرام مسیه [۳] </ref>

منابع[ویرایش]

<references />