M68

از ویکی نجوم
پرش به: ناوبری، جستجو

تاريخچه

شارل مسيه در نهم آوريل سال 1780 ، M68 را به عنوان يك «سحابي بدون ستاره و كم نور كه با سختي با تلسكوپ ديده مي شود و در نزديكی ستاره‌ای با قدر 6 قرار دارد» رصد كرد. گلين جونز (Glyn Jones) در کتابش، ميچين (Méchain) را به عنوان كاشف M68 معرفي کرده‌است؛ اما اين موضوع در هيچ منبع ديگري اشاره نشده است. بنابراین اكثر نويسندگان توافق دارند که M68 توسط مسيه کشف شده است.

ويليام هرشل M68 را «خوشه‌ي ستاره‌ايی زيبا، بسيار غني و فشرده كه در آن بيشتر ستاره‌ها در هم آميخته اند» توصیف کرده‌است. پسر او جان نيز خوشه را اينگونه ديد: « تمامM68 به وضوح به ستاره‌هاي قدر 12 تفكيك می‌شود. خوشه‌اي كم تراكم با حاشيه هاي ناصاف است.»

اما اسميت که با توجه به تلسكوپ كوچكترش و مه و غبار میانه‌ی انگلستان کار سخت‌تری برای مشاهده‌ی خوشه داشته‌است. او فقط «يك سحابي بزرگ، گرد و كم‌رنگ» دید. اگرچه هموطن معاصر او ريورند وب (Reverend Webb) M68 را «كاملا تفكيك شده» توصيف كرد و در آن به يك ستاره قرمز نيز اشاره كرد."<ref name="multiple2"> کتاب اطلس اجرام مسیه [۱] </ref>

اخترفيزيك

M68 نه تنها از ديد ما، دور از راه‌شیری به نظر مي‌رسد، بلكه یک نمونه از خوشه‌های هاله‌ي خارجي كهكشان است. مسير حركت 500 ميليون ساله‌ي اين خوشه، داراي خروج‌از‌مركز قابل توجه 0.5 است كه باعث مي شود M68 تا 100000 سال نوري هم از مركز كهكشان دور شود. فاصله‌ كنوني M68 از زمين 36000 سال‌ نوري است كه باعث مي‌شود قطر فيزيكي متوسط آن 120 سال‌نوري تخمین زده شود. این که خوشه از رده X است، به این معناست که M68 يكي از كم‌تراكم‌ترین خوشه‌ها در خوشه‌هاي كروي فهرست مسيه است.

M68 بيش از 10 میلیارد سال سن و فراواني فلزي بسیار کمی دارد (M79 را ببینید). 42 ستاره‌ متغير در M68 شناسايي شده‌اند كه شامل 2 ستاره‌ SX - ققنوسي و 40 ستاره‌ RR - شلياقي مي‌شود. 27 عدد از اين ستاره‌ها را هارلو شپلي (Shapley) كشف كرده است. در نزديكي M68و در شمال شرقي آن ستاره‌ي متغیرFI Hydrae قرار دارد كه البته به اين خوشه ارتباطي ندارد. درخشان‌ترين ستاره‌هاي مجزا در M68 به قدر 12.6 مي رسد و هلن هاگ (Hogg) 25 ستاره‌ي درخشان‌تر از قدر 14.8 در اين خوشه پيدا كرد. همچنين قدر ستاره‌هاي شاخه‌ افقي آن ـ كه شاخص خوبی برای فاصله‌سنجي خوشه‌هاي كروي هستند ـ به 15.6 مي رسد. اگرچه هنوز اختلافاتي هم بر سر قدرمجموع M68 وجود دارد. گلين جونز قدر آن را 8.2 و كاتالوگ‌هاي مدرن 7.3 ذکر کرده‌اند و اُمیرا (O’ Meara ) قدر 7.6 را برای درخشندگي اين خوشه کافی دانسته‌ است."<ref name="multiple2"> کتاب اطلس اجرام مسیه [۲] </ref>

رصد

اُمیرا (O’ Meara )، آشکارسازی M68 با چشم را چالشی لذتبخش می‌داند. اما هر تلاش موفقی با چشم غيرمسلح مسلما به آسمانی صاف و دیدی عالی در كوه‌ها نیاز دارد. M68 به عنوان يك سحابي كوچك در دوربين‌های دوچشمي 50×10 به وضوح قابل تشخیص است. با وجودی که روشنایی درخشان‌ترين خوشه‌هاي ستاره‌اي ـ مانندM3 كه شهرت بيشتري دارد ـ و M68 تقريبا يكسان است، با این حال برای تفکیکM68 بايد از يك گشودگی تقريبا 4 اينچي استفاده کرد. رصد M68 از اروپا و شمال ایالات‌متحده تقريبا ناممكن است؛ زيرا در این مناطق ارتفاع كمي از افق می‌گیرد.

زمانی که M68 ارتفاع می‌گیرد- مثلا در عرض‌هاي جغرافيايي جنوبي- با تلسکوپی 8 تا 10 اینچی، ستاره‌ها حتی در مرکز هم از یکدیگر تفکیک می‌شوند. با قطر 10 دقيقه‌ قوسی،M68 در ظاهر یکی از بزرگ‌ترین اندازه را در میان خوشه کروی دارد. مرکز M68 به طور قابل توجهي وسيع است و در 5 دقيقه‌اي شمال‌غربي هسته‌ي آن، يك ستاره‌ سرخ‌فام وجود دارد.

ستاره‌قدر 4.5HD109799  که در جنوب‌غربي M68  قرار گرفته‌است، دارای همدمی چالش‌برانگیز از قدر 11.3 است (van den bos 230) که با زاویه‌موقعیت 179 درجه، تنها 1.4 ثانیه‌ قوسی از آن فاصله دارد. به علاوه ستاره‌ میرای FL Hydrea  با دوره‌تناوب 324 روز، فقط 7.4 دقيقه قوسی از شمال‌شرقي M68  فاصله دارد.  ظاهر خوشه به صورت محسوسی همراه با تغییر روشنایی این متغیر (از قدر 10.2 تا 17.4) تغییر می‌کند."<ref name="multiple2"> کتاب اطلس اجرام مسیه [۳] </ref>

منابع

<references />