شهاب: تفاوت بین نسخهها
هانيه اميري (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ستارهشناسی' به 'ستارهشناسی') |
|||
سطر ۲: | سطر ۲: | ||
[[پرونده:Leonid_Meteor.jpg|بندانگشتی|چپ]] | [[پرونده:Leonid_Meteor.jpg|بندانگشتی|چپ]] | ||
− | اجسام جامد کوچکتر از سیارکها را شهابواره مینامند. البته مرز بین سیارک و شهابواره چندان مشخص نیست؛ بر اساس سلیقه، گاهی یک جسم ده متری را سیارک، و گاهی شهابواره میگویند. اگر چنین جسمی را آنقدر رصد کنند که عناصر مداری آن شناخته شود، میتوان آنرا یک [[سیارک]] نامید. | + | اجسام جامد کوچکتر از سیارکها را شهابواره مینامند. البته مرز بین سیارک و شهابواره چندان مشخص نیست؛ بر اساس سلیقه، گاهی یک جسم ده متری را سیارک، و گاهی شهابواره میگویند. اگر چنین جسمی را آنقدر رصد کنند که عناصر مداری آن شناخته شود، میتوان آنرا یک [[سیارک]] نامید. |
+ | <ref name="multiple1"> کتاب مبانی ستارهشناسی]/هانو کارتونن و همکاران/ مترجم: غلامرضا شاهعلی </ref> | ||
+ | |||
+ | |||
وقتی که یک شهابواره به [[اتمسفر|جو]] برخورد میکند، یک پدیدهی اپتیکی، موسوم به شهاب، دیده میشود. جرم کوچکترین اجسامی که به یک شهاب منجر میشوند، حدود یک گرم است. شهابوارههای کوچکتر از این، یک پدیدهی اپتیکی را به وجود نمیآورند؛ اما حتی آنها را نیز میتوان با یک رادار که قادر به شناسایی ستون هوای یونیده باشد، رصد کرد. ریزشهابوارهها را بهوسیلهی آشکارسازهای ذرات نیز، که روی ماهواره یا فضاپیما نصب میشود، میتوان مورد مطالعه قرار داد. شهابهای درخشان را آتشگوی مینامند. | وقتی که یک شهابواره به [[اتمسفر|جو]] برخورد میکند، یک پدیدهی اپتیکی، موسوم به شهاب، دیده میشود. جرم کوچکترین اجسامی که به یک شهاب منجر میشوند، حدود یک گرم است. شهابوارههای کوچکتر از این، یک پدیدهی اپتیکی را به وجود نمیآورند؛ اما حتی آنها را نیز میتوان با یک رادار که قادر به شناسایی ستون هوای یونیده باشد، رصد کرد. ریزشهابوارهها را بهوسیلهی آشکارسازهای ذرات نیز، که روی ماهواره یا فضاپیما نصب میشود، میتوان مورد مطالعه قرار داد. شهابهای درخشان را آتشگوی مینامند. | ||
سطر ۱۷: | سطر ۲۰: | ||
بسیاری از بارشهای شهابی، در مدارهایی یکسان با یک دنبالهدار شناخته شده قرار دارند؛ لذا دست کم تعدادی از شهابوارهها دارای منشأ دنبالهداری هستند. نزدیک به حضیض خورشیدی، در هر ثانیه چندین تن شن در مدار یک دنبالهدار باقی میماند. چندین نمونه از شهابسنگها از ماه یا مریخ سرچشمه گرفتهاند. خردههای ناشی از برخوردهای بزرگ ممکن است به فضا پرتاب شده، در نهایت به زمین برسند. تعدادی از شهاب سنگها نیز خردههای سیارکها هستند. | بسیاری از بارشهای شهابی، در مدارهایی یکسان با یک دنبالهدار شناخته شده قرار دارند؛ لذا دست کم تعدادی از شهابوارهها دارای منشأ دنبالهداری هستند. نزدیک به حضیض خورشیدی، در هر ثانیه چندین تن شن در مدار یک دنبالهدار باقی میماند. چندین نمونه از شهابسنگها از ماه یا مریخ سرچشمه گرفتهاند. خردههای ناشی از برخوردهای بزرگ ممکن است به فضا پرتاب شده، در نهایت به زمین برسند. تعدادی از شهاب سنگها نیز خردههای سیارکها هستند. | ||
+ | |||
+ | |||
+ | == اصطلاحات اولیه == | ||
+ | |||
+ | برای فهم دقیق بارش های شهابی و رصد آن ها نیازمند آشنایی با مهمترین اصطلاحات اولیه هستیم که در ابتدا به ظح آن ها خواهیم پرداخت. <ref name="multiple2"> بارش های شهابی ، نویسنده : امیر حسن زاده ، ایران شناسی ، شماره انتشار 228</ref> | ||
+ | |||
+ | == قدر شهاب == | ||
+ | شهاب ها هم مانند ستاره های درخشندگی متفاوتی دارند که با مقیاس قدر بیان میشود. قدر شهاب بیانگر مقدار روشنایی آن در هنگام اوج درخشندگی ان است . قدر شهاب را میتوان با مقایسه با قدر ستاره های نزدیک به رد شهاب مقایسه و پیش بینی کرد که این کار تقریبی است و با دقت و تجربه میتوان از خطای آن کاست . <ref name="multiple2"> بارش های شهابی ، نویسنده : امیر حسن زاده ، ایران شناسی ، شماره انتشار 228</ref> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | == طول رد == | ||
+ | |||
+ | برخی از شهاب ها رد بلندی و بعضی ردی کوتاه دارند.طول ظاهری مسیری که یک شهاب طی می کند .طول رد گفته می شودو بر حسب درجه بیان می شود . برای اندازه گیری این کمیت میتوانید از همان مقیاس های رایج زاویه سنجی استفاده کنید . <ref name="multiple2"> بارش های شهابی ، نویسنده : امیر حسن زاده ، ایران شناسی ، شماره انتشار 228</ref> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | == رنگ == | ||
+ | شهاب ها رنگ های مختلفی دارند. وقتی جرم سازنده شهاب وارد جو می شود با برخورد به موکلول های گاز می سوزد و گرمای آن موجب یونیزه شدن گاز های اطراف می شود . رنگ شهاب نشان دهنده عنصری است که بیش از همه یونیزه شده است . اگر هم سرعت شهاب بسیار زیاد باشد معولا به رنگ سفید دیده می شود . <ref name="multiple2"> بارش های شهابی ، نویسنده : امیر حسن زاده ، ایران شناسی ، شماره انتشار 228</ref> | ||
+ | |||
+ | |||
== منبع == | == منبع == | ||
− | کتاب | + | کتاب مبانی ستارهشناسی]/هانو کارتونن و همکاران/ مترجم: غلامرضا شاهعلی [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%28%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%29] [http://astronomy2012.blogfa.com] |
نسخهٔ ۵ آوریل ۲۰۱۳، ساعت ۱۶:۴۲
اجسام جامد کوچکتر از سیارکها را شهابواره مینامند. البته مرز بین سیارک و شهابواره چندان مشخص نیست؛ بر اساس سلیقه، گاهی یک جسم ده متری را سیارک، و گاهی شهابواره میگویند. اگر چنین جسمی را آنقدر رصد کنند که عناصر مداری آن شناخته شود، میتوان آنرا یک سیارک نامید. <ref name="multiple1"> کتاب مبانی ستارهشناسی]/هانو کارتونن و همکاران/ مترجم: غلامرضا شاهعلی </ref>
وقتی که یک شهابواره به جو برخورد میکند، یک پدیدهی اپتیکی، موسوم به شهاب، دیده میشود. جرم کوچکترین اجسامی که به یک شهاب منجر میشوند، حدود یک گرم است. شهابوارههای کوچکتر از این، یک پدیدهی اپتیکی را به وجود نمیآورند؛ اما حتی آنها را نیز میتوان با یک رادار که قادر به شناسایی ستون هوای یونیده باشد، رصد کرد. ریزشهابوارهها را بهوسیلهی آشکارسازهای ذرات نیز، که روی ماهواره یا فضاپیما نصب میشود، میتوان مورد مطالعه قرار داد. شهابهای درخشان را آتشگوی مینامند.
با کاهش اندازهی شهابوارهها، تعداد آنها بهسرعت افزایش مییابد. برآورد کردهاند که در هر روز، دست کم ۱۰۰ تن مادهی شهابی روی زمین فرو میریزد. بیشتر این مواد از شهابوارههای ریزی سرچشمه میگیرد که هیچ پدیدهی قابل رؤیتی ندارند.
به دلیل دورنمای سهبُعدی، چنین بهنظر میرسد که تمام شهابهایی که از یک راستا میآیند، از یک نقطه گسیل میشوند. از جملهی این بارشهای شهابی (Meteor Streams or Meteor Showers )، میتوان از برساوشیها (Perseids ) در ماه اوت و جوزائیها (Geminids) در دسامبر نام برد. این نامگذاری بر اساس صورت فلکیای است که بهنظر میرسد نقطهی گسیل در آن قرار دارد. بهطور میانگین، در هر ساعت میتوان چند شهاب پراکنده را دید. در یک بارش شهابی شدید، حتی تا چند ده شهاب در دقیقه قابل رؤیت است؛ هر چند که نرخ عادی، چند ده شهاب در ساعت میباشد.
بیشتر شهابوارهها کوچکاند و در ارتفاع ۱۰۰ کیلومتری میسوزند. با وجود این، ممکن است بزرگترها از جو عبور کرده، به زمین سقوط کنند. اینها را شهاب سنگ (Meteorite ) مینامند. سرعت نسبی یک شهابواره، بهصورت معمول بین ۱۰ تا ۷۰ کیلومتر بر ثانیه است. سرعت اجسام بزرگتر در جو زمین کاهش نمییابد؛ از این رو آنها با همان سرعت کیهانی خود به زمین برخورد کرده، دهانههای برخوردی بزرگی را بهوجود میآورند. سرعت اجسام کوچکتر کند شده، مانند یک تکه سنگ سقوط میکنند. البته برخورد اجسام بزرگ، با قطر یک متر یا بیشتر، ممکن است فاجعههایی را در مقیاس بزرگ بهبار آورد.
شهابسنگهای آهنی (Iron Meteorites) که تقریباً از آهن-نیکل خالص ساخته شدهاند، حدود یک چهارم تمام شهابسنگها را به خود اختصاص میدهند. عملاً این شهابسنگها بین شهابوارهها در اقلیت هستند، اما آنها سفر سخت خود را در جو، آسانتر از اجسام ضعیفتر سپری میکنند. سه چهارم دیگر را شهابسنگهای سنگی (Stony Meteorites ) یا شهابسنگهای سنگی-آهنی (Stone-Iron Meteorites ) تشکیل میدهند.
شهابوارهها خود به سه گروه، با تعداد تقریباً یکسان در هر گروه، تقسیم میشوند. یک سوم، سنگهای معمولی موسوم به کندریت (Chondrite ) است. گروه دوم که ضعیفتر است شامل کندریتهای کربندار (Carbonaceous Chondrites ) میشود؛ و دستهی سوم را مواد دنباله دارها بهوجود میآورد، یعنی اجسامی سست از یخ و برف که نمیتوانند تا زمین دوام بیاورند.
بسیاری از بارشهای شهابی، در مدارهایی یکسان با یک دنبالهدار شناخته شده قرار دارند؛ لذا دست کم تعدادی از شهابوارهها دارای منشأ دنبالهداری هستند. نزدیک به حضیض خورشیدی، در هر ثانیه چندین تن شن در مدار یک دنبالهدار باقی میماند. چندین نمونه از شهابسنگها از ماه یا مریخ سرچشمه گرفتهاند. خردههای ناشی از برخوردهای بزرگ ممکن است به فضا پرتاب شده، در نهایت به زمین برسند. تعدادی از شهاب سنگها نیز خردههای سیارکها هستند.
محتویات
اصطلاحات اولیه
برای فهم دقیق بارش های شهابی و رصد آن ها نیازمند آشنایی با مهمترین اصطلاحات اولیه هستیم که در ابتدا به ظح آن ها خواهیم پرداخت. <ref name="multiple2"> بارش های شهابی ، نویسنده : امیر حسن زاده ، ایران شناسی ، شماره انتشار 228</ref>
قدر شهاب
شهاب ها هم مانند ستاره های درخشندگی متفاوتی دارند که با مقیاس قدر بیان میشود. قدر شهاب بیانگر مقدار روشنایی آن در هنگام اوج درخشندگی ان است . قدر شهاب را میتوان با مقایسه با قدر ستاره های نزدیک به رد شهاب مقایسه و پیش بینی کرد که این کار تقریبی است و با دقت و تجربه میتوان از خطای آن کاست . <ref name="multiple2"> بارش های شهابی ، نویسنده : امیر حسن زاده ، ایران شناسی ، شماره انتشار 228</ref>
طول رد
برخی از شهاب ها رد بلندی و بعضی ردی کوتاه دارند.طول ظاهری مسیری که یک شهاب طی می کند .طول رد گفته می شودو بر حسب درجه بیان می شود . برای اندازه گیری این کمیت میتوانید از همان مقیاس های رایج زاویه سنجی استفاده کنید . <ref name="multiple2"> بارش های شهابی ، نویسنده : امیر حسن زاده ، ایران شناسی ، شماره انتشار 228</ref>
رنگ
شهاب ها رنگ های مختلفی دارند. وقتی جرم سازنده شهاب وارد جو می شود با برخورد به موکلول های گاز می سوزد و گرمای آن موجب یونیزه شدن گاز های اطراف می شود . رنگ شهاب نشان دهنده عنصری است که بیش از همه یونیزه شده است . اگر هم سرعت شهاب بسیار زیاد باشد معولا به رنگ سفید دیده می شود . <ref name="multiple2"> بارش های شهابی ، نویسنده : امیر حسن زاده ، ایران شناسی ، شماره انتشار 228</ref>
منبع
کتاب مبانی ستارهشناسی]/هانو کارتونن و همکاران/ مترجم: غلامرضا شاهعلی [۱] [۲]