صورت فلکی برساوش
صورت فلکی برساوش
بِرساوُش یا بَرساووش یا بَرندهٔ سر دیو (به انگلیسی: Perseus) یکی از صورتهای فلکی است که در نیمکره شمالی دیده میشود. برساووش کمی دورتر و حدودا در قسمت شرقی زن بر زنجیر قرار گرفته است.
ستاره غول ستاره اصلی آنست که ستارهای دوتایی است. هنگامی که یکی از جلوی دیگری میگذرد، ستارهٔ غول تقریباً نیمی از درخشندگیاش را از دست میدهد.
این صورت فلکی نقطه نورباران بارش شهابی برساوشی است که هر سال در نیمه دوم امرداد ماه با تراکم حدود ۵۰ شهاب در ساعت اتفاق میافتد. این صورت فلکی دارای جرمهای رصدی زیبایی است که از جمله ی آن می توان به M76-M34-NGC869/884 و ستارهی الغول اشاره کرد.
Messier 34 :M 34 یا NGC 1039: از دستهی خوشههای ستارهای باز در صورت فلکی برساوش می باشد که در سال 1654 توسط "جووانی بابتیستا هودیرنا" کشف شد و در سال 1764 توسط مسیه در لیست اجرام مسیه قرار گرفت. این خوشهی باز پایینتر ازγ صورت فلکی آندرومدا قرار گرفته است و از ستارههای کوچکی تشکیل شده است. در یک تلسکوپ معمولی و ساده به راحتی میتوان ستاره هایش را از هم تفکیک کرد. این خوشهی ستاره به فاصله ی 470 پارسک یا 1500 سال نوری از ما قرار دارد. جرم ستارههای این خوشه بین 0.12 تا 1 برابر جرم خورشید است. M 34 نزدیک به 400 عضو دارد. این خوشه فقط در شرایط ایدهآل و آسمان بسیار تاریک و خارج از شهر با چشم غیر مسلح قابل تشخیص است. بهترین وسیله برای مشاهدهی خوشههای باز به خصوص همین خوشه، دوربین دو چشمی است. سن این خوشه چیزی بین 100 تا 800 میلیون سال تخمین زده شده است.
ستارهی بتای برساووش یا الغول دارای یک همدم است؛ در واقع این ستاره و همدم آن از دستهی ستارههای دوتایی است. که از نوع گرفتی جفتی و از طبقهی متغیرهاست، یعنی هر یک از این دو ستاره، به تناوب باعث گرفتگی دیگری میشود. ستارهی اصلی بیش از صد برابر خورشید قدرت انرژیزایی دارد و ستارهی دومی نیز بزرگتر از خورشید بوده ولی قدرت انرژیزاییش کمتر است. گرفت آنها کامل نیست از این رو زمانی که ستارهی ضعیف تر در جلوی ستارهی روشنتر قرار میگیرد، الغول چشمک میزند ولی وقتی عکس این قضیه اتفاق بیفتد چشمک زدن آن بسیار ناچیز است. روشنایی الغول از 1.2 تا 4.3 با دورهی 9ر2 روز تغییر میکند. تغییرات نور ستارهی الغول با چشم غیر مسلح به سادگی قابل تشخیص است.
نام و افسانه
افسانه مربوط به این صورت فلکی از این قرار است که در این افسانه ، مدوسا موجودی آنقدر زشت بود که هر کس به او نگاه میکرد ، بی درنگ به سنگ تبدیل می شد . اما برساووش توانست مدوسا را نابود کند . برساووش در نبرد با مدوسا ، زیرکانه ، سپری آیینه سان به دست گرفت ، تا بتواند بدون اینکه مجبور شود مستقیما به مدوسا نگاه کند ، جان او را بگیرد .
همین که برساووش سر از بدن مدوسا جدا کرد ، اسب بالدار سفید ( پگاسوس ) که خودش یک صورت فلکی میباشد ، از گردن مدوسا بیرون جهید ! وقتی برساووش به خانه خود بازمی گشت ، شاهزاده آندرومدا ، دختر قیفاووس ( کیکاووس ) و ملکه بر تخت ( ذات الکرسی ) را در زنجیر یافت که به سنگها بسته شده بود تا طعمه هیولای دریایی ( قیطس ) شود. برساووش با زیرکی ، کله مدوسا را در برابر چشمان قیطس گرفت که باعث شد هیولای دریایی به سنگ تبدیل گردد ! به این ترتیب آندرومدا ( خودش یک صورت فلکی است ) از خطر مرگ رهید .
ستارهها
ستاره رأسالغول یا بتا برساوش، که از نوع ستاره گرفتی است دارای قدر متغیر مابین ۲/۲ تا ۵/۳ میباشد. این دو ستاره که به فاصله ۱۸ میلیون کیلومتر از یکدیگر قرار گرفتهاند و هر ۲ روز و ۲۰ ساعت گرفتگی در آنها رخ میدهد. رأسالغول یک ستاره آغازین از نوع گرفتی جفتی و از طبقه متغیرهاست، یعنی هریک از این دو ستاره، به تناوب باعث گرفتگی دیگری میشود. رأسالغول ترکیبی از دو ستاره B۸ V با مدار مشترک با ستارهای با طیف G۵ IV و فاصله ۱۰۵ سال نوری است. رأسالغول معمولاً با قدر ۲٫۱ در هر ۲٫۸۷ روز، چشمکزنان ظاهر میشود و سپس برای ۱۰ ساعت ضعیف گردیده و تا قدر ۱۰ ماند یک ستاره G۵ تغییر می کند که در واقع از مقابل ستاره B۸ دیگر عبور مینماید.
از دیگر ستارگان قابل توجه این مجموعه میتوان به مرفقالثریا (آلفا برساوش) با قدر ۸/۱ که یک ابرغول زرد با فاصله ۶۰۰ سال نوری است، اشاره کرد. در نزدیکی ستاره کسی برساوش در حد فاصل با اپسیلون میتوان انجیسی۱۴۹۹ که همان سحابی کالیفرنیا را که یک سحابی پخشنده است مشاهده کرد. در فاصله میان دو ستاره آلفا و کای برساوش انجیسی۱۲۴۵ وجود دارد که یک خوشه باز است.
یکی از پدیدههای مناسب برای رصد خوشه ام۳۴ است که شامل ستارگان کم نور با قدر هشتم است که در فاصله ۱۴۰۰ سال نوری از ما قرار دارد. در بازوهای مارپیچ کهکشان راه شیری دو خوشهٔ انجیسی۸۶۹ و انجیسی۸۸۴ وجود دارد که اولی ۳۰۰ سال نوری و دومی در حدود ۷۵۰۰ سال نوری از ما فاصله دارند. این دو خوشه در بخش فوقانی اتا در حد فاصل با ستاره فی برساوش واقع شدهاند. البته درقسمت میانی برساوش میان ستارگان کای برساووش و نوی آن که یک چندگانه است، نواختر ۱۹۰۱ قرار دارد.
اجرام غير ستارهاي
برساووش به لحاظ استقرار در امتداد کهکشان راه شیری، از نظر اجرام عمق آسمان غنی است. hبرساووش (NGC۸۶۹) و همچنین K برساووش (NGC۸۸۴) یک جفت خوشه باز قدر پنجم هستند که تحت نام ((خوشه دوگانه)) شناخته شده و در فاصله ۷۳۰۰ سال نوری از ما قرار گرفتهاند و با چشم غیر مسلح همانند ستارهای مات به نظر میرسند. m۳۴ هم خوشه دیگری از قدر پنج است.
زمان رسیدن به نصف النهار: ۴ دی مساحت: ۶۱۵ درجه مربع معادل لاتین Per
منبع
ویکی بدیا