گرانش
گرانش
نیوتون قانون گرانش عمومی خود را رسما در پرینکیپیا اعلام کرد که در سال ۱۶۸۷ منتشر شد. در واقع او قسمت اعظم این نظریه را در سکونت گاه خانوادگی خود در ولستروپ انگلیس چند سال پیشتر، بین سالهای ۱۶۶۵ و۱۶۶۶ ، در خلال شش ماه تعطیلی دانشگاه کمبریج به دلیل بروز واگیری طاعون در لندن، یافته و تدوین کرده بود. این قانون را میتوان به این قرار بیان کرد: هر ذره در عالم ذرهی دیگری را با نیرویی میرباید که بزرگی آن با حاصلضرب جرمهای این دو ذره متناسب است و با مجذور فاصلهی بین آنها نسبت عکس دارد. راستای این نیرو در امتداد خط مستقیمی است که دو ذره را به هم وصل میکند. این قانون را میتوانیم در قالب معادله رو به رو بنویسیم: F=GmM/r^2
در اینجا F عبارت است از نیروی وارد بر ذرهیm که ذرهی M در فاصلهی r به آن وارد میکند. ثابت تناسب G را ثابت عمومی گرانش میگویند. مقدار این ثابت را در آزمایشگاه با اندازهگیری نیروی بین دو جسم به جرمهای معلوم، تعیین میکنند. در حال حاضر مقدار پذیرفته شدهی این ثابت در سطح جهان، در دستگاه یکاهای SI، عبارت است از : G=(6.67259+o.00085) * 10-11 Nm2kg-2
تمام معرفت کنونی ما نسبت به جرم اجرام نجومی، از جمله زمین، بر مبنای این ثابت بنیادی استوار است.
این قانون نونهای از ردهی کلی نیروهایی به شمار میآید که به آنها نیروی مرکزی میگویند؛ یعنی، نیروهایی که خط کنش آنها از یک نقطه یا مرکز ناشی میشود یا به آن خاتمه مییابد. افزون بر اینها، بزرگی این نیرو، مانند بزرگی نیروی گرانش، باید از جهت مستقل باشند، یعنی نیروی مرکزی همسانگرد است. رفتار چنین نیرویی را میتوان به طریق زیر مجسم کرد:
سطحی فرضی و کروی را با ذرهای جرمدار در مرکز آن، به صورت منبع گرانش فرض کنیم. وقتی کسی روی این سطح گام برمیدارد، پی میبرد که همواره تحت تاثیر نیرویی ربایشی به سمت مرکز قرار دارد، که بزرگیش از مکان او بر سطح کره مستقل است. برای تعیین موضع روی سطح این کره، از این رو به هیچ وجه نمیتوان استفاده کرد.
نگاهی جدید به منشأ گرانش
گرانش، نیروی مرموزی است که هرچند نظریه نسبیت عام انیشتین، آنرا به خوبی توصیف میکند؛ اما منشا آن کماکان ناشناخته است. آیا میتوان جهتگیری آرایش اطلاعات اجسام مادی را در فضا عامل گرانش دانست؟
اگرچه نیروی جاذبه ابتدا توسط قوانین نیوتن و سپس نسبیت عام انیشتین به خوبی توصیف شد، با این وجود ما هنوز نمیدانیم چگونه خواص بنیادین جهان با هم ترکیب میشوند و این پدیده را ایجاد میکنند. قوانین نیوتن و انیشتین به ما میگویند که گرانش چگونه عمل میکند اما از منشأ پیدایش آن چیزی بیان نمیکنند.
اریک ورلیند از دانشگاه آمستردام هلند، رویکرد جدیدی را برای توصیف نیروی جاذبه پیشنهاد کرده است. این فیزیکدان نظری و از تئوریسینهای برجسته نظریه ریسمان، استدلال میکند که جاذبه گرانشی ممکن است ناشی از جهت آرایش اطلاعات اجسام مادی در فضا باشد.
جستارهای دیگر
منبع
ویکیپدیا فارسی [۱] ، مکانیک تحلیلی (نویسنده: گرانت فاولز، مترجم: جعفر قیصری, انتشارات: نشر دانشگاهی)