کره سماوی
کره سماوی یک کره فرضی است با شعاعی بینهایت (نامعلوم) که مرکز آن، مرکز زمین یا مکان ناظر (کسی که به آسمان نگاه میکند) است.
مقدمه
هنگامی که به آسمان بالای سرخود نگاه میکنید، آسمان را همانند یک گنبد عظیم بر بالای سرخود میبینید. اگر شب هنگام این کار را انجام دهید، تصور خواهید کرد که ستارگان و سایر اجرام در آسمان مانند پونز به آسمان چسبیده شدهاند و همگیشان به یک اندازه از زمین(از شما) فاصله دارند، درحالی که میدانیم فاصلهی سیارات به زمین بسیار نزدیکتر از فاصلهی ستاره ها به ماست و نیز میدانیم که فاصلهی ستارگان از یکدیگر نیز بسیار دور از هم و همچنین میدانیم که در واقع این زمین است که می گردد نه آسمان؛ اما منجمان برای راحتی در نقشهخوانی آسمان، این گونه تصور میکنند که همهی اجرام آسمان همانند پونز بر یک کرهی عظیم به نام کرهی سماوی(کرهی آسمان) چسبیدهاند. نکتهی جالب در بیان این مسأله این است که منجمان پیشین بر این باور بودند که زمین در مرکز عالم قرار دارد و ستارهها واقعا به کرهی آسمان چسبیدهاند.
در کره ی سماوی موقعیت ستارگان همانگونه مشخص میشود که بر روی زمین مشخص میشود؛ یعنی با استفاده از طول و عرض جغرافیایی. بدین منظور منجمان محور کرهی زمین که قطبهای شمال و جنوب زمین را به یکدیگر وصل میکند را در فضا از هر دو سو(شمال و جنوب) ادامه میدهند تا کرهی فرضی سماوی را در دو نقطه قطع کند. منجمان به این دو نقطه قطب شمال و جنوب سماوی می گویند. به همین ترتیب، اگر خط استوای زمین در امتداد همین کرهی فرضی ادامه یابد، در نهایت این کرهی فرضی سماوی را در دایرهای به نام استوای سماوی قطع خواهد کرد. پس با این سیستم میتوان موقعیت ستارگان را با استفاده از قطبین و استوای سماوی معین کرد.
دیدن این انیمیشن میتواند درک خوبی از کرهی سماوی به شما بدهد.
رایج ترین سیستمی که منجمان برای تعیین موقعیت یک جسم در کرهی سماوی استفاده میکنند، سیستم بعد-میل است.
بعد یک جسم در کرهی سماوی درواقع زاویهای است موازی با استوای سماوی از یک نقطهی خاص(مثلا محل قرار گرفتن ناظر) نسبت به جسم اندازهگیری میشود. در مسألهی بعد باید به این نکته نیز توجه نمود که بعد ستاره بر حسب ساعت و دقیقه و ثانیه اندازهگیری میشود نه درجه!
میل یک جسم در کرهی سماوی در واقع زاویهی مابین استوای سماوی و جسم مورد نظر میباشد.