اختلاف منظر
برای یافتن فاصله جسمی بسیار دور، آن جسم را از دو محل متفاوت (دو سر یک پاره خط) نگاه میکنیم و زاویهای را که به نظر میرسد جسم جابه جا شده است اندازه میگیریم. این زاویه را در اصطلاح اختلاف منظر مینامند.
انگشتتان را در مقابل خود قرار دهید. یک چشمتان را ببندید و با چشم دیگر انگشتان را نظاره کنید. حال آن یکی چشم را باز کنید و دیگری را ببندید و باز به انگشتتان نگاه کنید. خواهید دید که به نظر میرسد انگشتتان در برابر زمینه جابه جا شده است. شکل زیر به طور کامل این قضیه را قابل درک میسازد:
کاربرد این قضیه در نجوم برای پیدا کردن فاصله بعضی از ستارگان نسبت به زمین است که به دوگونه اختلاف منظر زمین مرکزی و اختلاف منظر خورشید مرکزی تقسیم میشوند.
اصول کار از روابط ساده هندسه پیروی میکند. به شکل زیر نگاه کنید:
همان گونه که مشخص است در لحظه حال (now)، ستاره نارنجی رنگ از دید زمین در کنار یک ستاره (مثلا ستاره A) دیده میشود اما در ۶ ماه بعد همان ستاره نارنجی رنگ در کنار ستاره دیگری (مثلا ستاره B) دیده میشود. با اندازه گیری زاویه بین دو ستاره A و B و داشتن اندازه شعاع مدار زمین به راحتی میتوان فاصله ستاره نارنجی رنگ از زمین را محاسبه کرد. در این روش که به «اختلاف منظر خورشید مرکزی» معروف است شعاع مدار زمین به عنوان قاعده مثلث در نظر گرفته میشود و در روش «اختلاف منظر زمین مرکزی» شعاع زمین به عنوان قاعده در نظر گرفته میشود.