|
|
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| | == آیو == | | == آیو == |
| | + | درونی ترین قمر از اقمار گالیله ای یو نام دارد که پیش از اروپا واقع شده و شعاع ان 1820 کیلومتر و نسبت بازتاب آن 63/0 است.آیو در میان قمر های گالیله ای با چگالی کیلوگرم در مترمکعب که با چگالی (تراکم) ماه برابری می کند متراکم ترین قمر به شمار می آید.تا پیش از ماموریت ویجر ها کارشناسان بر این گمان بودند که سطح آیو همانند ماه از گود های شهابی پوشیده شده و چهره ابله گونی به قمر مزبور بخشیده است اما فضا ناو وبجر 1 بر این پندار پایان بخشید و نشان داد که قمر آیو دارای سطحی پف کرده و کمابیش قابل انعطافی است که نشانه های فراوانی از فعالیت های اذرین در گوشه و کنار ان به چشم می خورد. |
| | + | تصاویری که به وسیله ویجر1 و از فاصله 420.100 کیلومتری آیو تهیه شده نشان می دهد که رنگ قمر مزبور قرمز مایل به نارنجی است و عوارض چشمگیر آن به اتشفشان های عظیمی اختصاص یافته که سرعت فوران پاره ای از انها به بیش از یک کیلومتر در ثانیه (یعنی به مراتب سریع تر از سرعت فوران اتشفشان معروف اتنا) بالغ می گردد و ارتفاع فوران ها به 70 تا 300 کیلومتر می رسد. |
| | + | ویجر2 نیز که از فاصله 558.270 کیلومتری قمر آیو گذشت شرایط حاکم بر آیو را دوباره تاید کرد و افزون بر آن نشان داد که پوسته قمر مزبور از گوگرد و دی اکسید گوگرد تشکیل یافته و مواد گداخته سیلیکاته درونی آیو را نیز پوشش قرار داده است و هسته آن به یک توده مرکزی احتمالا جامد اختصاص یافته است. |
| | + | با وجود کم بودن سرعت گریز از مرکز آیو که قاعدتا بایستی از توانایی کافی برای نگهداری جو در پیرامون خویش عاری باشد مع الوصف پایونیر 10 در دسامبر 1973 وجود جو رقیقی را با فشار کمتر از پاسکال در اطراف آیو نشان می دهد. |
| | + | |
| | | | |
| − |
| |
| − | آیو نام یکی از [[قمر]]های سیاره [[مشتری]] است.
| |
| − |
| |
| − | این قمر یکی از اقمار گالیله‌ای است. آیو نزدیکترین قمر از [[اقمار گالیله]]ای مشتری به این [[سیاره]] است.
| |
| | | | |
| − | قطر آیو 3642 کیلومتر است.این قمر به نام آیو، یکی از شخصیتهای اسطوره ای که ابتدا راهبه ی هرا بوده و سپس معشوقه ی زئوس می شود، نام گذاری شده.
| + | [[File:Io VGR South polar color mosaic.jpg|thumb|]] |
| | | | |
| − | برخلاف بیشتر اقمار بخش بیرونی منظومه شمسی که از یخ آب تشکیل شده الد، آیو از قشر سنگی سیلیکاتی که به دور هسته ای از آهن یا آهن سولفید مذاب قرار دارد، تشکیل شده.
| |
| − |
| |
| − | آیو از نظر اندازه اندکی بزرگتر از [[ماه]] است. با ۴۰۰ آتشفشان فعال، آیو فعال‌ترین جرم از نظر زمین‌شناختی در سامانهٔ خورشیدی است. علت فعالیت آتشفشانی بیش از حد آیو انرژی و اثر جزر و مدی مشتری و سایر اقمار گالیله‌ای این سیاره بر این قمر است.
| |
| − |
| |
| − | این ماه در عین حال بالاترین [[چگالی]] را در میان قمرهای سامانه خورشیدی دارد.پژوهشگران دریافته‌اند که سطح این قمر به شدت بوی نامطبوع می‌دهد که ناشی از انتشار سولفور آهن و سایر ترکیبات گوگردی از آتشفشان‌های سطح این قمر است.
| |
| − | [[File:Io VGR South polar color mosaic.jpg|thumb|]]
| |
| | | | |
| − | == جهنم یخ زده ==
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | در چهارصدمین سالگرد کشف قمرهای دور مشتری، [[فضاپیما]]های ساخته دست بشر توانسته‌اند تصویری کامل از قمرهای دوردست [[منظومه شمسی]] تولید کنند و چشمان ما را به شگفتی‌های این دنیاهای عجیب باز کنند.
| |
| − |
| |
| − | اقمار سیارات منظومه شمسی اگرچه از نظر اندازه سر تعظیم در برابر سیارات فرود می‌آورند، اما از نظر خصوصیات عجیب و غریب خود، اغلب این والدین بی‌احساس را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. قمرهای مشهور منظومه شمسی از نظر تعداد، به نسبت ۲۰ به ۱ بیشتر از سیارت آن هستند و تنوع قابل توجهی را نیز از خود نشان می‌دهند. برخی از این دنیاها مانند تیتان، پیچیده‌تر از هر سیاره‌ای هستند. برخی دیگر از این قمرها مانند دنیای یخ‌زده اروپا، می‌تواند پناهگاهی برای حیات احتمالی باشند.
| |
| − |
| |
| | [[Image:PIA01667-Io's Pele Hemisphere After Pillan Changes.jpg|right|thumb|]] | | [[Image:PIA01667-Io's Pele Hemisphere After Pillan Changes.jpg|right|thumb|]] |
| | | | |
| − |
| |
| − | == پیتزایی به بزرگی ماه ==
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | با سحطی پر از حفره و لرزش‌های مداوم ناشی از فورانات آتشفشانی، آیو جهنم آتشین منظومه شمسی محسوب می‌شود. علی‌رغم سرمای کافی برای پوشاندن سطح قمر با لایه‌هایی از دی‌اکسید گوگرد منجمد وجود دارد، این قمر داخلی بزرگ مشتری، آتشفشانی‌ترین دنیای شناخته شده منظومه شمسی است. این قمر از سطحی که تنها یک دوازدهم سطح زمین مساحت دارد، ۱۰۰ برابر بیشتر از تمام آتشفشان‌های زمین گدازه به بیرون پرتاب می‌کند. سطح آیو به واسطه وجود چشمه‌های جوشان صخره‌های مذاب، چهره‌ای لکه لکه دارد. بزرگ‌ترین این دریاچه‌ها که لوکی‌پاترا نامیده می‌شود، بیش از ۲۰۰ کیلومتر عرض دارد.
| |
| − |
| |
| − | در سطح این قمر، ماگما با اعمال فشار ناگهانی راه خود را از بین شکاف‌های موجود در پوسته صخره‌ای باز می‌کند و خطوطی از مواد مذاب را تشکیل می‌دهد که ۵۰ کیلومتر یا بیشتر طول دارد. فضاپیمای نیوهورایزنز (New Horizons) ناسا، تصویری حرارتی از یکی از این رودخانه‌‌های آتشین را در سال ۲۰۰۷ / ۱۳۸۶، در حین سفر خود به سمت پلوتو و هنگام عبور از کنار مشتری، ثبت کرده است.
| |
| − |
| |
| − | برخی از فوران‌های آتشفشانی آیو آنقدر شدید هستند که توده عظیمی از گاز و خاکستر را به ارتفاع ۵۰۰ کیلومتر به داخل [[فضا]] پرتاب می‌کنند. این اتفاق وقتی رخ می‌دهد که یک جریان مواد مذاب، لایه‌های سطحی دی‌اکسید گوگرد منجمد را تبخیر کند؛ و یا گاز محلول موجود در ماگما با تشکیل حباب، توده‌های پرسرعت مواد مذاب را از سطح [[سیاره]] به خارج پرتاب کند.
| |
| − |
| |
| − | تمام این رفتارهای خشن آتشفشانی، نتیجه جاذبه هم‌زمان مشتری و دو خواهر آیو، اروپا و گانیمد است. مدت گردش مداری این قمرها دقیقا ۲ و ۴ برابر گردش مداری آیو هست. در نتیجه، این سه قمر به طور متناوب در یک خط قرار می‌گیرند. در طول زمان کشش گرانشی آرام این اجتماع دوره‌ای، مدار آیو را تدریجا به صورت بیضوی درآورده است.
| |
| − |
| |
| − | هنگامی‌که آیو این مدار را طی می‌کند، تاثیر جاذبه مشتری بر روی آیو قوی و ضعیف می‌شود. تنش‌های ناشی از این پدیده طی فرایندی که گرمایش جزر و مدی نامیده می‌شود، قمر را از درون گرم می‌کند. این اثر بر روی آیو چنان قدرتمند است که می‌تواند صخره‌ها را ذوب کند و آتشفشان‌ها را به وجود آورد.
| |
| − |
| |
| − | چنین شرایط آتشفشانی شدیدی ممکن است در عالم بسیار متداول باشد. به عنوان مثال، سیاره COROT-۷b که جدیدا کشف شده است، دارای مداری بسیار نزدیک به [[ستاره]] مادر است و کشش گرانشی بسیار قدرتمندی را تحمل می‌کند. اگر مدار آن تنها اندکی بیضوی باشد، گرمایش جزر و مدی کافی برای تبدیل این سیاره به یک دنیای آتشفشانی وجود دارد. بنابراین آیو می‌تواند تصویری اجمالی از شرایط موجود بر روی میلیون‌ها سیاره فرازمینی را در اختیار ما قرار دهد.
| |
| − |
| |
| − | با این وجود، به نظر می‌رسد که آیو در حال سرد شدن است. دلیل این امر نیز به احتمال زیاد ناشی از کاهش تدریجی حالت بیضوی [[مدار]] آن، نسبت به زمان‌های گذشته است. ده‌ها یا شاید صدها میلیون سال بعد، تشدید مداری اروپا و گانیمد باعث خواهد شد که آیو در یک مدار تقریبا دایروی، بدون گرمایش جزر و مدی قرار گیرد. بنابراین روزی فرا می‌رسد که از آتشفشان‌های یو، جز نامی در خاطره‌ها چیزی باقی نخواهد ماند.
| |
| − |
| |
| | [[رده:منظومه شمسی]] | | [[رده:منظومه شمسی]] |
| | [[رده:علوم سیاره‌ای]] | | [[رده:علوم سیاره‌ای]] |
تصاویری که به وسیله ویجر1 و از فاصله 420.100 کیلومتری آیو تهیه شده نشان می دهد که رنگ قمر مزبور قرمز مایل به نارنجی است و عوارض چشمگیر آن به اتشفشان های عظیمی اختصاص یافته که سرعت فوران پاره ای از انها به بیش از یک کیلومتر در ثانیه (یعنی به مراتب سریع تر از سرعت فوران اتشفشان معروف اتنا) بالغ می گردد و ارتفاع فوران ها به 70 تا 300 کیلومتر می رسد.
ویجر2 نیز که از فاصله 558.270 کیلومتری قمر آیو گذشت شرایط حاکم بر آیو را دوباره تاید کرد و افزون بر آن نشان داد که پوسته قمر مزبور از گوگرد و دی اکسید گوگرد تشکیل یافته و مواد گداخته سیلیکاته درونی آیو را نیز پوشش قرار داده است و هسته آن به یک توده مرکزی احتمالا جامد اختصاص یافته است.
با وجود کم بودن سرعت گریز از مرکز آیو که قاعدتا بایستی از توانایی کافی برای نگهداری جو در پیرامون خویش عاری باشد مع الوصف پایونیر 10 در دسامبر 1973 وجود جو رقیقی را با فشار کمتر از پاسکال در اطراف آیو نشان می دهد.
