در حال ویرایش طیف سنج


طیف سنج یکی از مهم ترین عرصه های علم اخترفیزیک است.زیرا اخترشناسان به این وسیله می توانند هم به ترکیب و هم به فاصله اجسام دور پی ببرند.عملکرد های آن بستگی به همان پدیده ای دارد که دیدیم سبب [[%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%20%D8%B1%D9%86%DA%AF%DB%8C|ابیراهی رنگی]] در تلسکوپ های شکستی ساده می شود.دانستیم که ابیراهی رنگی ناشی از این واقعیت است که نور رنگ های متفاوت وقتی به وسیله شیشه با محیط های شفاف دیگر شکسته می شوند به درجات مختلفی خم می شوند.به این ترتیب نور سفید که از تمامی رنگ ها ترکیب یافته است بر اثر شکست به رنگ های گوناگون تجزیه می شود و طیف کاملی از رنگ ها را تشکیل می دهد.

نور یک [[%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87|ستاره]] را از یک شکاف نازک و سپس از یک عدسی موازی ساز می گذرانند این عدسی موازی ساز پرتو های نور را طوری خم می کند که موازی با یکدیگر به منشور می رسند.نور که به رنگ های گوناگونش تجزیه شده است سپس بر روی یک صفحه عکاسی کانونی می شود.

تصویر طیف حاصل به نام ''طیف نگاشت'' از یک رشته تصویر مجاور هم از شکاف است که هر یک نماینده طول موج اندکی متفاوت است.هرگاه نور [[%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF|خورشید]] را از طریق چنین وسیله ای نظاره کنیم خطوط تاریکی در برخی مکان های طیف نمایان خواهد شد.این خطوط تاریک در ابتدا چندان مورد توجه قرار نگرفت اما در سال 1814 ''یوزف فران هوفر'' نور شناس المانی موضع چند صد خط تاریک را ثبت کرد که هنوز هم به آن خطوط فران هوفر می گویند.در سال 1859 گوستاوکیر شهوف فیزیکدان المانی پی برد که همین پدیده را می توان در ازمایشگاه با گذراندن نور سفید از میان گاز های گوناگون و سپس از طیف سنج به دست آورد.او به ویژه دو خط نزدیک به هم در بخش زرد طیف مشاهده کرد و دریافت که می تواند همین خط ها را با گذران نور سفید از میان بخار سدیم به وجود آورد.امروزه بیش از 300000 خط جذبی (تاریک) در بخش مریی طیف خورشیدی یافت شده است و بیشتر از نصف آن ها با عناصر شناخته شده روی زمین بازشناسی شده اند.

کیرشهوف همچنین مشاهده کرد که یک گاز تابان طیفی شامل یک سری خطوط روشن در زمینه تاریک ایجاد می کند.او نتیجه مشاهدات خود را به صورت سه قانون زیر بیان کرد:
*طیف پیوسته:مایع یا جامد داغ.یا گازی تحت فشار نوری با تمام طول موج های گسیل طیف پیوسته ای شامل تمام رنگ ها ایجاد می کند.
*طیف با خط های روشن گازی کم فشار که بر انگیخته شده باشد طیفی با خطوط روشن ایجاد می کند که فقط بعضی رنگ ها را شامل می شود.
*طیف جذبی:اگر نوری با ماهیت پیوسته از میان یک گاز بگذرد این گاز بعضی از طول موج های ان را جذب می کند و طیفی جذبی شامل خطوط تاریک در زمینه پیوسته به وجود می آورد.

شاید این تصور پیش آید که طول موج های جذب شده به وسیله گاز مجددا به صورت خطوط روشن گسیل خواهند شد و خطوط تاریک را فورا روشن خواهد کرد.این درست است که آن ها مجددا گسیل می شوند اما در همه جهات گسیل خواهند شد.فقط جز اندکی از انرژی آن ها در جهت اصلی پرتو نور ادامه می یابد.بنابراین خطوط یاد شده تاریک تر از بقیه طیف دیده می شوند.

<br/>

== منبع ==

کتاب نجوم دینامیکی

[[Category:فیزیک]]