در حال ویرایش فوبوس

فوبوس در معنی یعنی ترس؛ اما در ستاره‌شناسی یکی از دو [[قمر]][[ سیاره]] چهارم[[ منظومه شمسی]] یعنی [[مریخ]] است. این قمر بزرگ ترین قمر مریخ است و بزرگ ترین بعد آن 27 کیلومتر می‌باشد. فوبوس نخستین بار توسط منجم آمریکایی، آساف هال (Asaph Hall) در 18 اوت 1877 کشف شد و بعد ها [[فضاپیما]]ی وایکینگ تصاویری از این قمر به زمین ارسال کرد. 

از جمله ویژگی های جالب این قمر، مدت زمان یک دور چرخش آن به دور مریخ است که برابر با تنها 7 ساعت و 39 دقیقه می باشد. از آنجا که این زمان کوتاه تر از یک دور گردش مریخ به دور خودش می باشد، فوبوس بر خلاف تمام اجرام آسمان مریخ از غرب به شرق حرکت می کند. 

[[پرونده:Orbits of Phobos and Deimos.gif|وسط]]

بر اساس نظریات موجود، این قمر مریخ نیز همانند قمر دیگر یعنی دیموس، از [[کمربند سیارکی]] جدا شده و بر اثر گرانش مریخ به دام آن افتاده است. 

یکی از جذابیت های سطحی فوبوس بزرگ ترین دهانه برخوردی سطحش یعنی استیکنی با قطر حدود 10 کیلومتر است.
[[پرونده:Phobos vik1 r1.jpg|تصویر فوبوس که توسط فضاپیمای وایکیبگ از فاصله نزدیک آن گرفته شده است. در این عکس دهانه برخوردی استیکنی به وضوح قابل تشخیص است.|وسط|قاب]]
{{-}}
== نگاهی سه بعدی به فوبوس  ==

کاوشگر مدارگرد اکتشافی مریخ با گرفتن دو تصویر با فاصله‌ی زمانی ده دقیقه از فوبوس، قمر مریخ، و ترکیب آن دو با یکدیگر موفق به تهیه‌ی تصویری سه بعدی از این قمر شده است.

مریخ دو قمر کوچک دارد. فوبوس قمر داخلی‌تر به قطر 22 کیلومتر و «دیموس» (Deimos) قمر کوچک‌تر به قطر 12 کیلومتر است. فوبوس برای دانشمدان جالب‌تر است چون احتمالا یخ آب و مواد غنی از کربن در آن فراوانند.

[[پرونده:1537920587113477105611217021920986235215.jpg|قاب|وسط]]

تصاویری که به وسیله‌ی «دوربین با توان تفکیک بالا»(HiRiSE)  تهیه شده می‌تواند اطلاعاتی درباره منشا و تکامل فوبوس در اختیار دانشمندان قرار دهد.

دوربین مذکور که بر روی مدارگرد اکتشافی مریخ نصب است، قادر به تهیه تصویر در کانال‌های آبی، سبز، قرمز و رنگ‌های نزدیک به فروسرخ است. مدارگرد اکتشافی با سرعت 12480 کیلومتر بر ساعت در فاصله 250 تا 316 کیلومتری از سطح مریخ به گرد آن می‌چرخد. هنگام برداشت نخستین عکس،‌ MRO 6800 کیلومتر از فوبوس فاصله داشت. در چنین فاصله ای قدرت تفکیک دوربین 6/8 (هشت و شش دهم) متر بر پیکسل است و می‌تواند عوارضی تا قطر 20 متر را شناسایی کند. در برداشت عکس دوم که 10 دقیقه بعد انجام شد، فاصله MRO از فوبوس 5800 کیلومتر و قدرت تفکیک دوربین 15 متر بود.

[[پرونده:166337105224100145184771917413716948183212.jpg|قاب|وسط]]


سطح برخوردی فوبوس خراشیده و شیار خورده است و در دیواره دهانه‌‌های بزرگ آن زمین‌لغزش‌هایی مشاهده می‌شود. بزرگترین عارضه سطح فوبوس گودال «استیکنی» (Stickney) به قطر 9 کیلومتر است. این گودال حاصل برخوردی است که تقریبا قمر را خرد کرده است. ترکیب داده ‌های حاصل از طول‌موجهای مختلف تصویر برداری شده نشان می‌دهد که دیواره استیکنی آبی‌تر از بقیه قسمت‌های فوبوس است. در صورتی که سطح فوبوس هم مثل سطح ماه باشد،‌ رنگ آبی‌تر به این معنا است که مواد در این قسمت تازه‌تر هستند و هنوز به اندازه بقیه قسمت‌های فوبوس در معرض فضای باز قرار نگرفته‌اند.

 

مدار گرد CRISM نیز سال گذشته تصاویری از قمرهای مریخ تهیه کرده است. با ترکیب این تصاویر و تصاویر HiRISE دانشمندان می‌توانند نقشه کانی‌ها و نوع خاک قمرها را به دست بیاورند.

[[پرونده:20731281831231631771441557111811855211108142.jpg|قاب|وسط]]

== اقمار مریخ ==


فوبوس و دیموس هم مثل ماه در گرانش سیاره مادر قفل شده‌اند و همواره یک سوی آن‌ها به سمت مریخ است. به عقیده دانشمندان این دو قمر کوچک و تاریک شاید سیارک‌هایی از کمربند سیارکی و غنی از کربن مریخ- مشتری باشند که به دام گرانش مریخ افتاده‌اند.



==منبع==
*کتاب نجوم و فضا/انتشارات طلایی
*کتاب نجوم به زبان ساده/انتشارات گیتاشناسی/نوشته مایر دگانی/ترجمه محمدرضا خواجه پور
*سایت تبیان [http://www.tebyan.net]

[[رده:منظومه شمسی]]
[[رده:علوم سیاره‌ای]]
[[رده:قمر]]