در حال ویرایش لایکا

== لایکا ==

نخستین موجود زنده در [[فضا]] سگی به نام '''لایکا''' بود که در ۳ نوامبر سال ۱۹۵۷ میلادی، تنها یک ماه پس از پرتاب [[اسپوتنیک 1]] به فضا و آغاز رسمی عصر فضا، با [[فضاپیما]]ی روسی [[اسپوتنیک 2]] به مدار [[زمین]] پرتاب شد. از این پرواز برای آزمایش ارگان‌های زنده بدن در مرحلهٔ پرتاب و شرایط بی‌وزنی و برای تکمیل سیستم‌های پشتیبانی حیات در اولین فضاپیمای سرنشین‌دار استفاده شد. فضاپیمای [[اسپوتنیک 2]] حامل لایکا برای بازگشت به [[زمین]] طراحی نشده بود، و لایکا مدتی پس از پرتاب در [[مدار]] [[زمین]] جان سپرد.<ref name="multiple1">dogs in space</ref>



== تاریخچه ==
 
 
گروهی از دانشمندان [[هوافضا]] بر این باور بودند که انسان نمی‌تواند شرایط پرتاب سفینه و یا شرایط فضای خارج از [[جو زمین]] را تاب بیاورد، پس مهندسان، فرستادن حیوانات به فضا 
و بررسی وضعیت آنان را گامی لازم برای مأموریت‌های آتی انسان دانستند.
 
لایکا سگی ماده و بدون صاحب بود که همراه با دو سگ دیگر مورد آموزش قرار گرفت و در نهایت، به عنوان سگ فضانوردی که قرار بود همراه با [[فضاپیما]]ی اسپوتنیک ۲ به فضا فرستاده شود انتخاب‌شد. با توجه به اینکه در این برهه از زمان، اطلاع از تأثیر سفرهای فضایی بر موجودات زنده بسیار ناچیز بوده و تکنولوژیِ خارج‌کردن از مدار نیز هنوز توسعه نیافته بود، دانشمندان امکان زنده‌ماندن لایکا را نامحتمل می‌دانستند. به‌علاوه اسپوتنیک ۲ برای بازگشت طراحی نشده‌بود و لایکا در هرصورت می‌مرد. تنها دانشمندان بر آن بودند تا از طریق خوراندن غذایی آلوده به سم، مرگی از روی ترحم را برای حیوان به‌اجرا بگذرانند.<ref name="multiple2">ویکی پدیای فارسی</ref>

==سگ فضانورد ==

اگر از شما سوال شود:اولین [[فضانورد]] تاریخ چه کسی بود؟احتمالا پاسخ شما این اسم خواهد بود:[[یوری گاگارین]].ولی حقیقتا پاسخ چیز دیگری است!پیش از اینکه انسان بتواند سفرهای خود را به فضا آغازکند،دانشمندان بایداز امکان سلامت فضانوردان در شرایط خاص این سفرها اطمینان می یافتند.
بنابراین از حیوانات متعددی که با توجه به فیزیولوژی بدنشان می توانستند شرایط مشابه بدن انسان را در بی وزنی و تغییرات[[ فشار]] و غیره مشابه سازی کنند،استفاده شد تا اطلاعات لازم برای این منظور بدست آید.

از جمله این حیوانات بد شانس که همیشه قربانی پیشرفت علم!بوده اند،سگها هستند.بین سالهای 1957 تا1966 سیزده سگ توسط دانشمندان شوروی سابق برای این منظور به [[فضا]] فرستاده شدند که نام حداقل سه تای این سگ ها که مجبور شدند در این سفرها شرکت کنند و در نهایت هم  قهرمان راه علم فضانوردی شدند،  لایکا،لیسیچکا و بارس بود.

لایکا یک سگ ماده دورگه حدودا سه ساله و ولگرد بود که در یکی از خیابانهی مسکو پیدا شد و در کنار دو سگ دیگر تحت آموزشهای لازم برای سفر به مدار زمین قرار گرفت.اما بین این سه سگ سرنوشت برای لایکا اینگونه رقم خورد که برای این سفر انتخاب شود .در نتیجه در تاریخ سوم نوامبر 1357سه روز پس از قرار گرفتن در سفینه اسپوتنیک2،  به فضا پرتاب شد.لایکا درون محفظه ای مخصوصی درون اسپوتنیک توسط نوارهایی که تنها اجازه حرکت وی برای دسترسی به غذا را می داد، مهار شده بود و الکترودهایی که لحظه به لحظه علایم حیاتی او را به زمین مخابره می کرد ،به بدنش متصل بود.
با توجه به اینکه اسپوتنیک دو، سفینه ای پانصد کیلویی بدون امکان بازگشت به زمین بود به طبع این سفر برای لایکا نیز سفری بدون بازگشت به خانه بود.
دانشمندان روسی حدس می زدند که لایکا حداقل برای چهار روز در آن شرایط خاص زنده بماند!ولی بار دیگر سرنوشت برای لایکا طوری دیگر رقم خورد!
 حدود پنج تا هفت ساعت پس از از پرتاب از مرکز بایکونور قزاقستان و قرار گرفتن در مدار زمین به علت نقص فنی ،حرارت در محلی که لایکا در آن قرار داشت به شدت بالا رفت و ناگهان علایم حیاتی مخابره شده به زمین قطع گردید و این دلیلی بر پایان دردناک  زندگی اولین سگ فضا نورد تاریخ بود.(البته تا چند سال قبل دانشمندان روسی علت مرگ لایکا را که ناشی از حرارت زیاد و استرس شدید وارد شده به اون بود را به طور عمومی اعلام نکردند!وتا آن زمان گمان می رفت مرگ لایکا به علت پایان یافتن اکسیژن و یا ناشی از امکانات خاصی بود که برای ایجاد مرگ بی درد برای سگ بیچاره در نظر گرفته شده بوده!)
سفینه اسپوتنیک دو،نیز پس از 2570 بار چرخیدن به دورزمین در تاریخ چهاردهم آوریل 1357 همراه با جسد لایکای کوچک پس از ورود به جو آتش گرفت و سوخت.<ref name="multiple1">dogs in space</ref>

==  پرتاب با اسپوتنیک ۲ به فضا ==
 
 
سفینهٔ اسپوتنیک ۲ در تاریخ ۳ نوامبر ۱۹۵۷ از پایگاه فضایی بایکونور به فضا پرتاب شد. حسگرها ضربان قلب لایکا را پیش از پرتاب ۱۰۳ بار در دقیقه و پس از پرتاب ۲۴۰ بار در دقیقه ثبت نمودند. پس از رسیدن سفینه به مدار زمین، دماغه مخروطی اسپوتنیک با موفقیت از آن جدا گردید، اما هستهٔ «بلوک A» بر خلاف آنچه برنامه‌ریزی شده بود جدا نشد و درنتیجه، سیستم کنترل دمای سفینه دچار اختلال گردید. با کنده‌شدن برخی از عایق‌های حرارتی، دمای کابین به ۴۰ درجهٔ سانتی‌گراد رسید. ۳ ساعت پس از رسیدن به شرایط بی‌وزنی، ضربان قلب لایکا سرانجام به ۱۰۲ بار در دقیقه بازگشته بود که این زمان، ۳ برابر طولانی‌تر از زمان انجام آزمایش‌ها در زمین بود.<ref name="multiple2">ویکی پدیای فارسی</ref>
 

== مرگ لایکا ==
 
 
دورسنجی‌های اولیه حکایت از اضطراب لایکا داشت بااین‌حال او غذا می‌خورد. سرانجام پس از گذشت تقریباً ۵ تا ۷ ساعت پس از پرواز، علایم حیاتی لایکا قطع گردید.
 
علت اصلی مرگ لایکا تا سال ۲۰۰۲ از عموم مخفی نگاه‌داشته شد. در این مدت مرگ او را ناشی از اتمام اکسیژن در روز ششم به‌دلیل از کارافتادن باتری‌های سفینه اعلام کرده بودند یا بنا بر ادعاهای اولیهٔ دولت اتحاد جماهیر شوروی، لایکا را پیش از اتمام ذخیرهٔ اکسیژنش کشته‌بودند تا زجر نکشد. در ۱۹۹۹ برخی منابع روسی گزارش دادند که لایکا در روز چهارم بر اثر افزایش بیش‌ازاندازهٔ گرمای کابین مرده است. سرانجام دیمیتری مالاشنکف، از دانشمندان مسئول مأموریت اسپوتنیک ۲، در اکتبر ۲۰۰۲ اعلام داشت که لایکا، در چهارمین گردش سفینه، بر اثر گرمای بیش از اندازه مرده است.<ref name="multiple2">ویکی پدیای فارسی</ref>

 

== دستاورد و یادبود ==
 


این آزمایش که هدفش ثابت کردن این موضوع بود که سرنشین زندهٔ سفینهٔ فضایی می‌تواند، مرحلهٔ پرتاب را سلامت پشت سر گذاشه، وارد مدار گردیده و شرایط بی‌وزنی را تجربه کند، راه را برای سفرهای فضایی انسان هموار ساخت و به دانشمندان این امکان را داد تا به نخستین اطلاعات در زمینهٔ چگونگی عکس‌العمل ارگانیسم‌های زنده دربرابر محیط‌های سفرهای فضایی دست یابند.
 
در ۱۱ آوریل ۲۰۰۸، مقامات روسی از مجسمهٔ یادبود لایکا در نزدیکی مرکز تحقیقات فضایی این کشور در مسکو، جایی که لایکا را برای مأموریت فضائیش آماده ساخته بودند پرده‌برداری کردند. این یادبود مجسمه‌ای کوچک از سگی است که بر بالای موشکی ایستاده است.<ref name="multiple2">ویکی پدیای فارسی</ref>


[[رده:فناوری فضایی]]

== منبع ==

<references />