ماه قمری: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۱ اکتبر ۲۰۱۲، ساعت ۰۷:۰۰

مقدمه

ظاهر ماه هر شب عوض می شود. همچنان که ماه بدور زمین می گردد نیمه روشن آن که سمت خورشید است بیشتر و بیشتر نمایان می شود، و سپس باریکتر و باریکتر می شود.اگرچه،اندازه ظاهری ماه به آهستگی تغییر می کند و لرزش خفیفی که نوسان ماه نامیده می شود در طول مسیر بیضی شکل ماه قابل تشخیص است. در طول این چرخه، نور خورشید از زوایای مختلف از سوی ماه منعکس می شود و بنابراین قسمت های مختلف ماه را به اشکال مختلفی نشان می دهد.

طول ماه قمری بر اساس ماه هلالی تعریف می شود.طول ماه هلالی، مدت زمان بین دو لحظه ماه نو متوالی است.مقدار متوسط طول ماه هلالی29.53 شبانه روز یا معادل 29 شبانه روز و 12 ساعت و 44 دقیقه و 3 ثانیه است و از طرفی طول ماه باید عدد صحیحی باشد بنابراین طول ماه قمری می تواند فقط 29 یا 30 روز باشد.

تقويم هجري قمری

تقويم هجري قمری هلالی تقويم ديني مسلمانان جهان است. مبدا اين تقويم اول محرم سالی است كه پيامبر اكرم(ص) از مكه معظمه به مدينه منوره هجرت فرمودند. اين مبدا قراردادی است و 59 تا 71 شبانه‌روز قبل از تاريخ تقريبی هجرت پيامبر اكرم(ص) اختيار شده است. اسلام شناسان درباره تاريخ هجرت از 1 تا 13 ربيع الاول 1 هجری قمری اختلاف نظر دارند. اين مبدا در اغلب كشورهای اسلامی روز جمعه 1 محرم 1 هجري قمريی، مطابق 27 تير 1 هجری شمسی و مطابق 16 ژوئيه 622 ميلادي اختيار شده است.

سالهای اين تقويم شامل 12 ماه قمری هلالی است كه به ‌ترتيب عبارتند از : محرم،صفر ربيع الاول ربيع الثانی جمادی الاول جمادی الثانيه رجب شعبان رمضان شوال ذيقعده و ذيحجه. تاريخ اول هر ماه با رويت هلال ماه نو در شامگاه روز بيست و نهم يا سي ام ماه قبل ماه‌، به ثبوت مي‌رسد. با اين حساب‌ تعداد شبانه‌روزهاي هر ماه قمري كه برابر با مدت زمان بين دو رويت متوالی هلال ماه نو است 29 يا 30 شبانه‌روز گرفته میشود.

طول ماه قمری

طول ماه هلالی مدت زمان بين دو لحظه ماه نو نجومی متوالی است. مقدار متوسط طول ماه هلالی از سال 1900 تا 2006 ميلادی 530589/29 شبانه‌روز يا معادل 29 شبانه‌روز و 12 ساعت و 44 دقيقه و 9/2 ثانيه است. طول ماه هلالی متوسط ثابت نيست و به علت تاثير عوامل نجومی به مقدار بسيار كمی تغيير مي‌كند. طول ماه هلالی حقيقی نيز ثابت نيست و به علت تاثير عوامل نجومی به مقدار قابل ملاحظه ای تغيير مي‌كند. از سال 1363 هجری شمسی (مطابق 1984 ميلادی) به بعد چند تن از پژوهشگران علم نجوم با انجام پژوهشها و محاسبات رايانه ای گسترده درباره تعداد زيادی از لحظه‌های ماه نو نجومی طول ماههای هلالی حقيقی و همچنين ‌ترسيم نمودارهای خاص به تغييرات دقيق طول ماه هلالی حقيقی پی برده‌اند.

طول سال قمری

طول سال قمری قراردادی ( 354/36 شبانه‌روز) عدد صحيحی از شبانه‌روز‌های كامل نيست. حال آنكه در محاسبات روزمره تقويم هجری قمری طول سال با تعداد شبانه‌روزهای كامل مورد نياز است. از اين رو تاريخ نويسان و ساير پژوهشگران براي بر طرف كردن اين مشكل در تقويم هجری قمری قرار دادی از كسر شبانه‌روز طول سال قمری قراردادی طرف نظر می كنند و اين سال 354 شبانه‌روزه را «سال عادی» مي‌نامند. پس از گذشت دو يا سه سال كه مجموع كسور شبانه‌روز طول اين سالها به يك شبانه‌روز مي‌رسد. در اين صورت يك شبانه‌روز به آخر سال مورد نظر اضافه می كنند و آن سال 355 شبانه‌روز را «سال كبيسه» می نامند.

منابع

• محمدرضا صياد . «تقويم هجری قمری» ماهنامه نجوم سال 4‌ شماره 1

• محمدرضا صياد . «مدل سازی رياضی برای استخراج تقويم هجری قمری قراردادی» پژوهشكده تاريخ علم دانشگاه تهران شماره اول