در حال ویرایش متغیر قیفاووسی

{{الگو:تکمیلی}}قیفاووسی ها نوعی [[ستاره]] هستند که [[روشنایی]] آن ها به طور متناوب تغییر می کند. در یک قیفاووسی نمونه روشنی در آغاز دوره تناوب به سرعت بسیار به مدت چند ساعت زیاد می شود. سپس تا چندین روز به تدریج کم فروغ تر می شود. سپس همین سیکل تکرار می گردد. قیفاووسی ها در تغییرات خود بسیار وقت شناس و منظم اند. تغییر روشنی این ستارگان معادل یک [[قدر]] مثلا از3/5 به 3/4 می باشد. نخستین قیفاووسی شناخته شده ستاره δ در [[صورت فلکی قیفاووس]] است و وجه تسمیه این ستارگان نیز همین است.
این ستاره ها [[ابرغول]] هایی از گونه های طیفی  F  و G می باشند. ستارگان متغیر سه دسته اند: 
'''ستارگان قیفاووسی I'''  به طور متوسط 5/1 قدر روشن تر از قیفاووسی های II  اند. دوره ی تناوب آن ها بین 5/1 تا 100 روز ودر بیش تر مواقع 5 روز است. در منحنی های مربوط به قیفاووسی های II  مشخصا نواحی مسطحی هم در بخش افزایش نور و هم در بخش کاهش نور وجود دارد. دوره ی تناوب آن ها از 10تا 25 روز است.

قیفاووسی عضوی از گروه ستارگان متغیر بسیار درخشان است. ارتباط مستقیم و مستحکمی که بین درخشندگی متغیر قیفاووسی و دوره تناوب تپش آن وجود دارد موقعیت قیفاووسی ها را بعنوان شمع های استاندارد کیهانی بمنظور تصدیق مقیاس های فاصله ی کهکشانی و برون کهکشانی، تضمین می نماید.
متغیر های قیفاووسی به زیر مجموعه های متعددی تقسیم می شوند که بطور محسوس جرم ها، سن ها و سوابق تکاملی متفاوتی مانند:قیفاووسی های کلاسیکی، قیفاووسی های نوع 2، قیفاووسی های غیر عادی و قیفاووسی های کوتوله را به نمایش می گذارند.
اصطلاح قیفاووسی از ستاره دلتا قیفاووس در صورت فلکی قیفاووس، یعنی اولین ستاره از این نوع که توسط John Goodrick یافته و شناخته شد، نشات می گیرد. دلتا قیفاووس به عنوان یک کالیبراتورِ رابطه دوره تناوب-روشنایی از اهمیت ویژه ای برخوردارست چون فاصله آن برای یک قیفاووسی،در سایه عضویت آن در یک خوشه ستاره ای و وجود اختلاف منظرهای دقیقِ تلسکوپ هابل/Hipparcos ، به دقیقترین صورت ممکن محاسبه شده است.


'''قیفا ووسی های II''' که در خوشه های کروی هاله ی[[ کهکشان]] و در مرکز کهکشان دیده می شوند[[ ستاره]] های غول یا ابر غول اند.




== متغییر قیفاووسی در نمودار هرتسپرونگ-راسل ==

در[[نمودار هرتسپرونگ-راسل]] این ستاره ها قسمت رشته اصلی را ترک کرده و به قسمت بالا و سمت راست رشته اصلی و سمت چپ ستاره های غول منتقل شده اند.


[[پرونده:Ù…ØªØºÙŠÙŠØ±.jpg||وسط|قاب]]

== انواع قیفاووسی ها  ==

ستاره های متغییر قیفاووسی برحسب دامنه تغییرات ودوره تناوبشان به دو زیر گونه تقسیم شده اند:

ستاره های متغییر کلاسیک  و رده W سنبله ای (W VIRGINIS) که دارای تفاوتهای ناچیزی با رده قبلی هستند.

دسته اول ستارگان جوانی هستند که در مرحله ناپایداری[[نمودار هرتسپرونگ-راسل]] به سر می برند. این نوع متغییرها در بخش مسطح [[کهکشان]] یافت می شوند و متعلق به [[خوشه باز|خوشه های باز]] می باشند. بین شکل منحنی نوری آنها و مقدار دوره تناوبشان رابطه معینی وجود دارد.

دسته دوم هم  جزء ستارگان پیر[[ کهکشان]] ما هستند و به همین دلیل در خوشه های کروی و در عرضهای کهکشانی بالا یافت می شوند.

== چگونگی کشف ستاره  قیفاووسی==


تا شروع قرن هجدهم تعداد متغییرها بیش از ۶عدد نبود و سالها کشف متغییرها مسکوت مانده بود. ادوارد پیگوت تصمیم گرفت که برنامه ای را برای افزایش شمار ستارگان متغییر اجرا کند. در همسایگی او جوان هفده ساله کر و لالی زندگی می کرد که دانش آموز با استعدادی در ریاضیات و [[نجوم]] بود. این جوان "[[ جان گودریک]]" نام داشت. او در سال ۱۷۸۳توانست نشان علمی انجمن سلطنتی لندن را برای تعیین دوره تناوب و عامل تغییرات متغییر راس الغول به خود اختصاص دهد. او و دوستش پیگوت مصمم برای کشف متغییرهای بیشتر تلاش می کردند. در سال ۱۷۸۴پیگوت موفق به کشف [[متغیر اتا- عقاب]] شد و به دنبال او گودریک به کشف تغییرات [[بتا – شلیاق]] و[[ دلتا – قیفاووس]] نائل آمد. متاسفانه گودریک در ۲۱ سالگی به علت بیماری ذات الریه در گذشت. اما نام او همیشه در نجوم باقی می ماند. پیگوت موفق به کشف دو متغییر دیگر به نامهای R- اکلیل شمالی ، R- سپر شد.

تاکنون بیش '''از ۷۰۰ ستاره''' متغییر قیفاووسی در [[کهکشان راه شیری]] شناسایی شده است.

== نام گذاری ==
نامگذاری ستارگان قیفاووسی طبق قاعده ی خاصی انجام می گیرد. به نخستین ستاره ی متغیر هر صورت فلکی پیشوند R داده می شود و به دومین ستاره پیشوند S. پس ازZ پیشوند های RT ، RS ، RR الی آخر می آید و پس از  ST  SS RZ الی آخر. در این دستور   پس از ZZ پیشوندهای AAتا QZ بر نام صورت فلکی افزوده می شود. ستارگان متغیر اضافی با دستور با دستور بسیار ساده تری مشخص می شوند: V335 V336  والی آخر مانند V337 دجاجه .

== منابع ==
کتاب نجوم به زبان ساده

کتاب نجوم دینامیکی

کتاب شناخت گیتی نوشته پرفسور باربارا رایدن ترجمه مهندس آزادمنش

ویکی پدیای انگلیسی

عکس از دانشنامه
[[رده:اخترفیزیک]]