مشتری
مشتری (در پارسی : اورمزد - هرمز ) بزرگترین سیاره منظومه شمسی و اولین سیاره گازی آن است.
ویژگی های عمومی
آن سوی مریخ از کمربند سیارکی به اندازه تقریبا 3 AU عبور می کنیم و به بزرگترین سیاره مشتری گون یعنی مشتری که به خاطر نام سلطان خدایان اولمپیا نام گذاری شده است می رسیم .به دلیل اندازه بسیار بزرگ و ضریب بازگشت زیاد آن (0/51) مشتری در آسمان شبهای زمین به خصوص در نقطه مقابله یک سیاره خیلی روشن است . این سیاره دارای شصت و چهار قمر میباشد و چهار قمر بزرگ آن که به اقمار گالیله ای معروف اند یو، اروپا، گانمید و کالیستو نام دارند. همچنین حلقه نازکی به دور آن در گردش است که به علت زاویه نامناسب به نسبت ما از روی زمین قابل رویت نیست. مشتری دارای میدان مغناطیسی بسیار قوی میباشد .فاصله متوسط آن تا خورشید 778 میلیون کیلومتر، دوره تناوب نجومی آن 11/8 سال بوده و دارای حجمی 1319 برابر زمین و جرمی 317/9 برابر زمین میباشد.و چگالی برابر 0.239 است.
حرکتها
مدار مشتری حول خورشید خروج از مرکز کمی دارد (0.0484) و تنها به اندازه 1.31 نسبت به دایره البروج متمایل است ،نیم محور بلند مدار آن 502028 است این سیاره یک مدار نجومی را در 11.862 سال زمینی طی می کند . دوره تناوب مداری هلالی 398.88 روزه ی آن دلالت بر این دارد که مشتری (با شکل کلما )هر سال حدود یک ماه دیر تر به نقطه مقابله بر می گردد. از آنجایی که فقط می توانیم جو فوقانی مشتری را ببینیم دوره تناوب چرخش سیاره به وسیله دوره تناوب چرخش اشکال جوی آن ،با اندازه گیری انتقال دوپلری نور از لبه های نزدیک و دور شوندهو با مطالعه چرخش ساختار میدان مغناطیسی تعیین می شود .(دوره تناوب میدان مغناطیسی معمولی ترین پایه برای آهنگ چرخش است و دوره تناوب چرخش پیکره نامیده می شود .)در میابیم که محور چرخشی مشتری 3 درجه و 7 دقیقه قوس نسبت به محور مداری آن تمایل دارد ، اما دوره تناوب چرخشی نجومی آن 9 ساعت و 50 دقیقه در استوا تا 9 ساعت و 55 دقیقه در عرضهای جغرافیایی بالاتر تغییر می کند .آهنگ پیکره 9 ساعت و 55/5 دقیقه می باشد . از این رو ، جو گازی شکل مشتری یک چرخش جزءی نشان می دهد : در استوا سریعترین و در قطبین آهسته ترین .(خورشید نیز به طور جزءی می چرخد ،زیرا آن هم یک سیال است .)ساختار چرخشی جو مشتری مشابه سلول های هادلی و باد های تجاری ویژه در سطح زمین است . چرخش بسیار سریع مشتری سبب پخی زیاد آن می شود .
ساختار
ساختار سیاره ی مشتری از 88 درصد هیدروژن 11 درصد هلیم و یک درصد یگر از سایر عناصر نظیر متان آمونیاک و مواد مرکبی شامل هیدروژن کربن نیتروژن و اکسیژن تشکیل شده است.
مشتری از لایه ابری به ضخامت50 کیلومتر پوشیده شده که این ابر را کریستالهای آمونیاک تشکیل داده وبه صورت نوارهایی با عرض جغرافیایی متفاوت مرتب شده(نوارهای روشن در میان کمربندهای تیره رنگ).
رنگ نارنجیو قهوه ای ابهای مشتری به علت ترکیبات فسفر و سولفور است که در معرض پرتو های فرابنفش خرشید قرار گرفته است.ابرهای تیره تر در عمق بیشتری از جو شکل گرفته اند و ابرهای روشن فوقانی از جنس آمونیاک متبلور مانندپوشش روی آنها قرار گرفته اند.
ویژگی های رصدی
اين سياره نوراني تر از بيشتر ستاره ها ديده مي شود. معمولا پس از سياره ونوس، مشتري دومين سياره درخشان در آسمان است.
منابع
کتاب نجوم به زبان ساده (مایر دگانی)
