کهکشان مارپیچی
کهکشانی که به صورت صفحه ای نسبتا تخت ازتعداد بسیار زیادی ستاره و مقادیری تودهگاز وغبار بوده و دارای ساختمانی کم وبیش شبیه مارپیچ است. بیشتر کهکشانهای مارپیچی توده ای مرکزی و کروی از ستارگان پیر با نام هاله دارند. کهکشان های مارپیچی ممکن است یا بصورت بازوهای (مثلا 2 تا 4 عدد بازو) به شکل مارپیچی آشکار باشند و یا نشانه هایی از مارپیچی بودن به همراه داشته باشند. بیشتر کهکشانهای مارپیچی دارای حداقل میله ای کوچک در میان توده کروی شکل مرکزی (bulge) هستند که در صفحه اصلی کهکشان قرار دارد. در رده بندی کهکشانی هابل کهکشانهای مارپیچی به چندین زیر رده تقسیم شده اند. بیشتر این کهکشانها دارای توده های بزرگ گازی و نواحی فعال در تولید ستاره های جدید هستند. محدوده جرم کهکشانهای مارپیچی بین یک میلیارد تا هزار میلیارد برابر جرم خورشید است. قدر مطلق آنها در نور آبی نیز بین 16- تا 23- می باشد. قطر کهکشانهای مارپیچی نیز بین 15000 تا 320000 سال نوری متفاوت است. علت درخشندگی وآشکار بودن بازوها این است که آنها محل تولد ستاره های جدید داغ و آبی هستند و اگر در طول موج های ماوراءبنفش از آنها عکسبرداری شود بازوها بسیار درخشنده مشاهده خواهند شد. در عوض هسته این کهکشانها قرمز دیده می شود که خود ناشی از وجود ستاره های پیر در نواحی مرکزی می باشد. کهکشان M100 در خوشه کهکشانی سنبله یکی از زیباترین کهکشانهای مارپیچی می باشد کهکشان راه شیری نیز یک کهکشان مارپیچی است.
ساختار
کهکشانهای مارپیچی چند بخش اصلی دارند:
1.یک دیسک چرخان که از چند بازو تشکیل شدهاست و ستارگان غالباً در آن قرار دارند
2.مرکز آن که یک برآمدگی کره مانند است و غالبا از ستارگان پیر تشکیل شدهاست.
3.هاله کهکشانی که خوشههای ستارهای کروی زیادی در آن قرار دارند.
4.سیاهچاله ابرپرجرم که در مرکز آن قرار دارد.
بازو های مارپیچی
بیشتر کهکشان های مارپیچی دو بازو دارند و گاه این بازو ها چند شاخه اند ، همچنین برخی از آنها گسترده و برخی پیخورده اند . آنها مقادیر زیادی ستاره جوان و گاز و غبار را شامل میشوند . گاز موجود در بازو ها به شکل ابرهای غول پیکری است به دو شکل آشکار می شوند :
آنها یا به طور اپتیکی قابل روئیتند و یا ابرهای غیر قابل روئیت ( جز برای تلسکوپ های رادیویی) هیردوژهن خنثی هستند که در تمام ساختار بازو ها گسترده شده اند و امواجی در طول 21 سانتیمتر گسیل می کنند . بدلیل وجود غبار در بازو های کهکشان مارپیچی ، بازو ها مکانی برای شکل گیری ستارگان هستند . ستاگان موجود در آنها بیش از یک میلیون سال عمر ندارند و در مقایسه با عمر این کهکشان ها که مجموعا حدود 10 میلیارد سال است ، بسیار جوان به نظر می رسند.
در گذشته به اشتباه تصور می شد که امواجمغناطیسی در پیدایش بازو ها موثرند ، ولی مطالعات دقیق نشان میدهد که میدان مغناطیسی کهکشان مارپیچی بسیار ضعیف هستند و نمی توانند بر ساختار آنها تاثیر گذارند . برای مثال میاد مغناطیسی کهکشان راه شیری صد هزار بار کم توان تر از میدان مغناطیسی زمین است .
تئوری لین و شو
اولین تئوری مورد قبول برای ساختار مارپیچی توسط لین و شو در سال 1964 ابداع شد
۱. آنها پیشناد دادند که بازوهای مارپیچی اشکار سازی(نظریه) موج چگالی میباشند
۲. آنها فرض کردند که ستارهها در مداری که اندکی بیضوی است حرکت میکنند و و جهت یابی انها در مدارشان بضوی بودن و جهت یابی انها به هم وابستگی دو به دو داردانها در یک مسیر هموار با افزایش فاصله از مرکز کهکشانی حرکت میکنند این توضیح اصلی این دیاگرام میباشد این توضیح این موضوع را در بر ندارد که مدارهای بیضوی برای تاثیر پذیری از بازوها در مکانهای مشخص به یکدیگر نزدیک میشوند سپس ستارهها در این موقعیتی که ما اکنون مشاهده میکنیم باقی نمیمانند اما از میان بازوها در حالی که در حال گذر از مدارشان هستند رد میشوند.
منابع
- ویکی پدیا فارسی