در حال ویرایش گذر زهره
هشدار: شما وارد نشدهاید. نشانی آیپی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایشهایتان به نام کاربریتان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.
این ویرایش را میتوان خنثی کرد.
لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
سطر ۱: | سطر ۱: | ||
+ | {{نیازمند منبع}} | ||
+ | [[پرونده:4.jpg|گذر زهره|چپ|قاب]] | ||
+ | |||
+ | گذر زمانی رخ میدهد که یکی از سیارات [[ناهید]] یا [[عطارد]] از دید ناظر زمینی از مقابل قرص [[خورشید]] عبور کند. این صحنه از پشت یک [[تلسکوپ]] مجهز به پالایه مخصوص، شبیه به یک نقطه تیره رنگ روی سطح خورشید است که در طی ساعاتی از نقطه ای از خورشید وارد و ساعاتی بعد از آن خارج می شود. این همان اتفاقی است که در 19 خرداد 1383 هم در ایران رخ داده بود. در آن سال ایران شاهد تمام مراحل عبور سیاره ناهید از مقابل خورشید بود. گذر ناهید در 17 خرداد 1391 در ایران کامل نیست و ما پس از طلوع خورشید میتوانیم از نیمه آن را مشاهده کنیم. | ||
− | |||
− | |||
'''گذر چیست؟''' | '''گذر چیست؟''' | ||
سطر ۹: | سطر ۱۱: | ||
==رصد گذر== | ==رصد گذر== | ||
+ | |||
برای مشا هدهٔ گذر ناهید لزوما نیاز به ابزار اپتیکی نیست بلکه با چشم غیرمسلح هم میتوان این پدیده را مشاهده کرد. هنگام رصد چشم نباید مستقیما به خورشید خیره شود بلکه باید چشم یا ابزار اپتیکی مورد استفاده را به فیلترهای مخصوصی مجهز کرد تا از صدمه زدن امواج فرابفش و مضر به چشم جلوگیری شود. سیاره ناهید با کمی دقت به شکل لکه گرد و سیاهی مشاهده میشود راحتی از لکههای خورشیدی قابل تفکیک خواهد بود زیرا لکههای خورشیدی شکل منظمی ندارند و به اندازهٔ ناهید تیره و سیاه رنگ نیستند. | برای مشا هدهٔ گذر ناهید لزوما نیاز به ابزار اپتیکی نیست بلکه با چشم غیرمسلح هم میتوان این پدیده را مشاهده کرد. هنگام رصد چشم نباید مستقیما به خورشید خیره شود بلکه باید چشم یا ابزار اپتیکی مورد استفاده را به فیلترهای مخصوصی مجهز کرد تا از صدمه زدن امواج فرابفش و مضر به چشم جلوگیری شود. سیاره ناهید با کمی دقت به شکل لکه گرد و سیاهی مشاهده میشود راحتی از لکههای خورشیدی قابل تفکیک خواهد بود زیرا لکههای خورشیدی شکل منظمی ندارند و به اندازهٔ ناهید تیره و سیاه رنگ نیستند. | ||
==مراحل گذر== | ==مراحل گذر== | ||
+ | |||
* تماس اول: لحظهای که قرص سیاره از بیرون با خورشید مماس میشود. از این زمان گذر آغاز میشود. | * تماس اول: لحظهای که قرص سیاره از بیرون با خورشید مماس میشود. از این زمان گذر آغاز میشود. | ||
* تماس دوم: حدود بیست دقیقه بعد که قرص سیاره از درون با خورشید مماس میشود. | * تماس دوم: حدود بیست دقیقه بعد که قرص سیاره از درون با خورشید مماس میشود. | ||
سطر ۳۱: | سطر ۳۵: | ||
− | سنگ نوشته ای که گروه آلمانی در محل رصد خود به جای گذاشتند, هم اینک در کلیسای وانک اصفهان نگهداری | + | سنگ نوشته ای که گروه آلمانی در محل رصد خود به جای گذاشتند, هم اینک در کلیسای وانک اصفهان نگهداری میشود. |
پوریا ناظمی منجم آماتور , نویسنده و خبرنگار علمی با بررسی بخشهایی از تاریخ نجوم ایران و همچنین مراجعه به کتب و مقالات دانشمندان ایران در اویل هزاره دوم میلادی شواهدی بر امکان رصد گذر ناهید در سال 1032 توسط ابن سینا به دست آورده است. با استناد به فصل اخر کتاب شفا و اشاره ای که ابن سینا در این کتاب به رصد گذر دارد همچنین بررسی گذرهایی که از ایران قابل مشاهده بوده به این نتیجه رسیده که ابن سینا این گذر را در 24 می 1032 میلادی در حوالی همدان فعلی رصد کرده است. بخشهایی از این گذر تنها از مناطق غربی ایران قابل رویت بوده زیرا خورشید دقایقی پس ازتماس دوم غروب می کرده است. | پوریا ناظمی منجم آماتور , نویسنده و خبرنگار علمی با بررسی بخشهایی از تاریخ نجوم ایران و همچنین مراجعه به کتب و مقالات دانشمندان ایران در اویل هزاره دوم میلادی شواهدی بر امکان رصد گذر ناهید در سال 1032 توسط ابن سینا به دست آورده است. با استناد به فصل اخر کتاب شفا و اشاره ای که ابن سینا در این کتاب به رصد گذر دارد همچنین بررسی گذرهایی که از ایران قابل مشاهده بوده به این نتیجه رسیده که ابن سینا این گذر را در 24 می 1032 میلادی در حوالی همدان فعلی رصد کرده است. بخشهایی از این گذر تنها از مناطق غربی ایران قابل رویت بوده زیرا خورشید دقایقی پس ازتماس دوم غروب می کرده است. | ||
سطر ۳۹: | سطر ۴۳: | ||
== ابن سینا و گذر زهره== | == ابن سینا و گذر زهره== | ||
− | شیخ الرئیس ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا در رده نام آورترین مشاهیر ایران زمین است | + | شیخ الرئیس ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا در رده نام آورترین مشاهیر ایران زمین است كه همه ایرانیان حداقل با نام او آشنایی اندكی دارند، ابن سینا را شاید بتوان یكی از نمادهای دوران شكوفایی علمی ایران دانست، دورانی كه دامنه اثربخشی آن محدود به مرزهای جغرافیایی ایران نبود و جهان اسلام را نیز متاثر كرد و در نهایت باعث شد تمدنی مهم و تاثیرگذار در جهان با محوریت دانشمندان ایرانی شكل بگیرد كه به تمدن اسلامی شهرت یافت. |
[[پرونده:3200908n00050692-b2.jpg|ابن سینا دانشمند پرآوازه ایرانی |چپ|قاب]] | [[پرونده:3200908n00050692-b2.jpg|ابن سینا دانشمند پرآوازه ایرانی |چپ|قاب]] | ||
− | ابن سینا را باید در این دوران پرستاره، ستاره ای پرفروغ دانست؛ مردی | + | ابن سینا را باید در این دوران پرستاره، ستاره ای پرفروغ دانست؛ مردی كه دانش وسیع او از ریاضیات،[[ نجوم]]، پزشكی و فلسفه باعث نوآوری های فراوانی شد و مرزهای جدیدی در دانش آن زمان به وجود آورد. كتاب های ماندگار او در زمینه های مختلف، نشانه ای از گستردگی موضوعات مورد علاقه او را نشان می دهند و دقت نظرش در هریك از شاخه هایی كه به آن پا گذاشته است. با وجود گستردگی حوزه های علمی مورد علاقه او كه او را به یكی از برجسته ترین چهره های جامع علمی تاریخ بدل كرده است بسیاری نام او را مترادف با فلسفه و پزشكی می دانند و كمتر پیش می آید كه دیگر حوزه های فعالیت های او مورد توجه جدی قرار گرفته باشد. |
− | ابوعلی سینا، دانشمندی جامع بوده | + | ابوعلی سینا، دانشمندی جامع بوده كه در حوزه های مختلفی از علوم دارای رساله و نظر است. نظریات فلسفی او كه تاكنون هم مورد توجه جدی قرار دارد و شارحان، طرفداران و نقادان بسیاری درباره آرای او نظر داده اند، در كنار فعالیت های پزشكی ابن سینا كه در تاریخ طب، جایگاه ویژه و معتبری برای او به وجود آورده، باعث شده است بیشتر مردم، او را به تخصص در این حوزه ها بشناسند؛ در حالی كه نظرات و فعالیت های او در بسیاری از رشته های دیگر نیز شاید به همان اندازه مهم باشد، یكی از حوزه هایی كه ابن سینا در آن فعالیت و مطالعات جدی داشته است، حوزه ستاره شناسی بود. |
− | او | + | او یكی از نخستین افرادی است كه در طبقه بندی رایجی كه در زمینه علوم مختلف وجود داشت، دست برد. در یكی از این طبقه بندی های رایج دانش ستاره شناسی شامل رشته ها یا بحث هایی چون هیات، تقویم و طالع بینی در كنار یكدیگر می شدند. |
− | باید توجه | + | باید توجه كرد؛ در آن دوران، اختربینی فعالیتی جدی با سنتی طولانی به شمار می رفت كه به هرحال، منجمان خود را در برابر آن نیز پاسخگو می دانستند فراموش نكنید كه این موضوع مربوط به حدود 1000 سال پیش است و قرار داشتن طالع بینی در زمینه های علمی موضوع عجیبی نیست واگر كاری قرار باشد عجیب به نظر برسد خارج كردن طالع بینی از زمره علوم دقیق و شاخه های محاسباتی نجوم نظیر هیات و تقویم است و این كار مهمی بود كه ابن سینا در تقسیم بندی خود از علوم انجام داد و طالع بینی را از دیگر شاخه های عقلی نجوم خارج كرد. |
− | بحث ها و شرح های معروفی نیز از توضیح و تفسیر پدیده های نجومی در | + | بحث ها و شرح های معروفی نیز از توضیح و تفسیر پدیده های نجومی در كارهای ابن سینا به چشم می خورد كه یكی از مهم ترین آنها به پدیده ای بسیار نادر بازمی گردد یعنی گذر زهره. |
− | 2 سیاره عطارد و زهره در مدارهایی به دور خورشید در حال چرخش هستند | + | 2 سیاره عطارد و زهره در مدارهایی به دور خورشید در حال چرخش هستند كه نسبت به مدار زمین به خورشید نزدیك ترند، اما صفحه مداری كه این سیارات به دور خورشید در حال چرخش اند با صفحه مداری كه زمین به دور [[خورشید]] در حال چرخش است، دارای اختلاف زاویه اندكی است. در مورد سیاره[[زهره]] این زاویه در حدود 4/3 درجه است. اگر این زاویه وجود نداشت، هربار كه سیاره زهره به مقارنه سفلی (موقعیتی كه خورشید و سیاره زمین به ترتیب ذكر شده در یك جهت قرار گرفته باشند) می رسید، سیاره از دید ما ناظران زمینی از مقابل قرص خورشید عبور می كرد. اما این اتفاق نمی افتد و همان زاویه اندك بین صفحات مداری 2[[ سیاره]] باعث می شود هربار زهره اندكی بالاتر یا پایین تر از مقابل قرص خورشید عبور می كند و تنها در مواقعی خاص پیش می آید كه دقیقا مقارنه این سیاره هنگامی اتفاق بیفتد كه در همان زمان سیاره هم در محل تقاطع مدار خود قرار داشته باشند. چنین حالتی 2 بار در حدود هر 120 سال رخ می دهد، به عبارت دیگر الگوی وقوع پدیده [[گذر زهره]] به این ترتیب است كه از حدود 120 سال 2 گذر به فاصله 8 سال از هم رخ می دهند و سپس باید منتظر بیش از یك قرن بعد برای تكرار این داستان ماند. |
− | باتوجه به نادر بودن وقوع چنین پدیده ای، رصد و ثبت آن | + | باتوجه به نادر بودن وقوع چنین پدیده ای، رصد و ثبت آن یكی از فعالیت های مهم و جالب توجه در تاریخ ستاره شناسی به شمار می رود. آخرین بار گذر زهره در سال 2004 رخ داد كه در ایران هم قابل رویت بود و باردیگر در سال 2012 رخ می دهد، اما پیش از آن و آخرین باری كه مردم توانسته بودند گذر زهره را ببینند، در زمان سلطنت ناصرالدین شاه در ایران بود. |
− | 5 سال پیش از وفات ابن سینا گذر زهره در ایران و هنگام غروب رخ داده یعنی در 30 ماه می 1032 میلادیباتوجه به این | + | 5 سال پیش از وفات ابن سینا گذر زهره در ایران و هنگام غروب رخ داده یعنی در 30 ماه می 1032 میلادیباتوجه به این كه قرص سیاره زهره قطر ظاهری اندكی دارد و در آستانه توان تشخیص چشم غیرمسلح قرار دارد و همچنین شدت نور بالای خورشید در مقایسه با لكه كوچك سیاهرنگی كه سیاره زهره می سازد باعث شده امكان رویت آن پیش از زمان ابداع تلسكوپ ها مورد بحث و چالش جدی پژوهشگران تاریخ علم باشد. براساس تاریخ رسمی گذر زهره، كسی كه برای نخستین بار این پدیده را رصد كرد، [[جرمیا هوركس]] انگلیسی بود. او سال 1639 میلادی و اندكی پیش از آن كه گذر زهره رخ دهد، با مرور محاسبات كپلر متوجه شد او در پیش بینی وقوع زمان گذر بعدی دچار اشتباه شده، و برخلاف پیش بینی[[ كپلر]]، گرفت تنها چند هفته بعد رخ خواهد داد. او [[تلسكوپ]] كوچكی را در طبقه بالای كلیسایی نزدیك محل سكونتش نصب كرد و با كمك آن توانست زمان تعیین شده گذر سیاره زهره از مقابل قرص خورشید را رصد كند اما آیا او اولین كسی بود كه به چنین موفقیتی دست یافت؟ |
− | در تاریخ نجوم اسلامی، گزارش هایی از منجمان مختلف درباره رصد و ثبت این پدیده وجود دارد. بررسی تطبیقی بسیاری از این گزارش ها با دیگر واقعیت ها نشان از اشتباه گزارش دهندگان دارد اما گزارشی | + | در تاریخ نجوم اسلامی، گزارش هایی از منجمان مختلف درباره رصد و ثبت این پدیده وجود دارد. بررسی تطبیقی بسیاری از این گزارش ها با دیگر واقعیت ها نشان از اشتباه گزارش دهندگان دارد اما گزارشی كه ابن سینا درباره این پدیده دارد بسیار متفاوت و قابل توجه است و اگر قابل اثبات نباشد، قابل رد كردن هم نیست. |
− | ابن سینا در فصل هیات | + | ابن سینا در فصل هیات كتاب شفای خود به نجوم می پردازد و در خلال یكی از بحث های خود به بحثی قدیمی اشاره می كند كه در آن درباره جایگاه فلك زهره و [[عطارد]] بحث شده است. ابن سینا در دفاع از نظر گروهی از این افراد استدلال می كند كه فلك زهره باید میان فلك خورشید و زمین قرار داشته باشد و سپس در پاسخ به نظر مخالفانی كه معتقد بودند در صورت این ادعا باید به طور منظم شاهد گذر زهره از مقابل قرص خورشید باشیم می نویسد دلیل بر این امر وجود ندارد چرا كه اگر این دو فلك زاویه ای با هم داشته باشند این رویداد هر بار تكرار نخواهد شد و در مواقع خاصی رخ خواهد داد ضمن آن كه من زهره را چون قطره سیاهی در مقابل قرص خورشید دیده ام. |
− | این ادعا شاید به تنهایی هیچ چیز را اثبات | + | این ادعا شاید به تنهایی هیچ چیز را اثبات نكند اما زمانی كه تاریخ گذرهای زهره را مرور می كنیم متوجه می شویم كه 5 سال پیش از وفات ابن سینا گذر زهره در ایران و هنگام غروب رخ داده یعنی در 30 ماه می 1032 میلادی. این گذر از نیمه غربی ایران قابل رویت بوده و با توجه به این كه زمان آن نزدیك غروب بوده امكان رویت این پدیده بدون هیچ ابراز اپتیكی وجود داشته است. |
− | جمع شدن این واقعیت در | + | جمع شدن این واقعیت در كنار دقت علمی ابن سینا و از سوی دیگر، این واقعیت كه او بخش هیات شفا را در آخرین سال های عمرش نگاشته و در آن سال ها در نیمه غربی ایران حضور داشته، این احتمال را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. به این ترتیب، شاید نخستین بار در تاریخ، این ابن سینا بوده كه شاهد و ثبت كننده پدیده گذر زهره بوده و این اتفاق تا 1000 سال بعد كه جرمیا هوركس آن را تكرار كرد، بی رقیب بوده است. |
− | به هر حال ابن سینا با احاطه بر حجم بزرگی از دانش زمان خود چهره | + | به هر حال ابن سینا با احاطه بر حجم بزرگی از دانش زمان خود چهره یك نابغه بی نظیر را برای خود ترسیم كرده است، اما سوال مهم این است كه آیا او واقعا نابغه بوده؟ آیا ما براحتی می توانیم در مواجهه با افراد برجسته ای چون او با خطاب كردن آنها به نام نابغه و این كه آنها ذاتا با ما فرق دارند مسوولیت ها و توانایی های خود را انكار كنیم؟ امروز كسی انتظار ظهور ابن سینای دیگری را به دلیل تخصصی شدن حوزه های علمی ندارد، اما در عین حال باید جمله ادیسون را به یاد آورد هر بار كه نبوغ او را به رخش می كشیدند، می گفت در زندگی نوابغ، نبوغ تنها یك درصد نقش ایفا می كند. آنچه بقیه آن را می سازد پشتكار است. ابن سینا چهره درخشانی بود كه به كار سخت، مطالعه ای پیگیر و پشتكاری تحسین برانگیز مرزهای نبوغ را پشت سر گذاشت. بسیاری ابن سینا را نابغه اعصار لقب داده اند و او را اعجوبه دانسته اند. |
== عکاسی از گذر زهره == | == عکاسی از گذر زهره == | ||
سطر ۹۴: | سطر ۹۸: | ||
'''8- از تلسکوپهای "هیدروژن-آلفا" برای عکاسی گذر استفاده کنید:''' تلسکوپهای ویژه "هیدروژن-آلفا" از قبیل تلسکوپهای Coronado PST و SolarMax II میتوانند جزئیات خیرهکنندهای از خورشید و عبور زهره از برابر آن به ثبت برسانند. جدا از نور سفید و فیلترنشده که از خورشید ساطع میشود،نور H-Alpha نوری سرخ رنگ است که از اتمهای هیدروژن در اتمسفر خورشید ساطع میشوند و عکاسی از آنها شکلی برجسته به سیاره زهره خواهد بخشید. | '''8- از تلسکوپهای "هیدروژن-آلفا" برای عکاسی گذر استفاده کنید:''' تلسکوپهای ویژه "هیدروژن-آلفا" از قبیل تلسکوپهای Coronado PST و SolarMax II میتوانند جزئیات خیرهکنندهای از خورشید و عبور زهره از برابر آن به ثبت برسانند. جدا از نور سفید و فیلترنشده که از خورشید ساطع میشود،نور H-Alpha نوری سرخ رنگ است که از اتمهای هیدروژن در اتمسفر خورشید ساطع میشوند و عکاسی از آنها شکلی برجسته به سیاره زهره خواهد بخشید. | ||
− | '''9- از گذر فیلمبرداری کنید:''' علاوه بر | + | '''9- از گذر فیلمبرداری کنید:''' علاوه بر عکاسی،می توانید با در اختیار داشتن دوربینهای تصویربرداری با زوم 40 برابر و مجهز به فیلترهای ویژه خورشیدی،از این رویداد کیهانی تصویربرداری نیز بکنید. برای جلوگیری از نوردهی بیش از اندازه،از حالت اتوماتیک نوردهی دوربین استفاده کنید. هر پنج دقیقه یکبار فیلم را متوقف کرده و ثبت فیلم جدیدی را آغاز کنید تا در نهایت از ترکیب آنها فیلمی کامل به دست بیاید. |
'''10- آخرین پیشبینی آب و هوا را بخوانید''': تا بتوانید در تعیین مکان عکاسی بهترین تصمیمگیری را داشته باشید. | '''10- آخرین پیشبینی آب و هوا را بخوانید''': تا بتوانید در تعیین مکان عکاسی بهترین تصمیمگیری را داشته باشید. |