فرضیه تلاطم: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ ژانویهٔ ۲۰۱۴، ساعت ۱۵:۱۰

فرضیه هایی که تا کنون به آنها اشاره شد، عمدتاً به لحاظ تاریخی اهمیت دارند. فرضیه های زیرین، که صورت های جدید فرضیه سحابی لاپلاس اند، اساس فیزیکی محکم تری دارند. این توجه مجدد به فرضیه سحابی، معلول بسط نظریه هایی بود که بر اساس آن ها، انتقال تکانه زاویه ای از ناحیه مرکزی به سحابی اطراف به کمک نیروی مغناطو ئیدرودینامیکی انجام می گرفت. بنابراین خورشید اولیه تکانه زاویه ای خود را از طریق باد خورشیدی از دست می داد.

یکی از بهترین فرضیه ها، فرضیه تلاطم است که کاردان فیزیکدان آلمانی کارل فریدریش فن وایتس زکر است.نقطه آغاز این فرضیه، که در 1945 انتشار یافت، شبیه فرضیه لاپلاس است.مطابق نظریه وایتس زکر خورشید، زمانی در جریان پیدایش به وسیله ابر قرص مانندی از گاز احاطه شده بود که به کندی دوران می کرد. قطر این قرص از مرتبه بزرگی قطر کنونی منظومه شمسی بود و دما در فواصل مختلف از خورشید مرکزی نظیر دمایی بود که اکنون هشت سیاره منظومه شمسی در فواصل خود دارند(مثلا دمای گازهای قرص در فاصله زمین معادل دمای کنونی زمین فرض می شود). جرم این سحابی یک صدبار بیش از جرم کل سیارات و تقریباً برابر با ده درصد جرم خورشید فرض می شود.سحابی به طور عمده متشکل از هیدروژن و هلیوم و فقط 1 درصد عناصر سنگین تر.از قرار معلوم زنجیره ی حوادث زیر به دنبال حالت اولیه روی داده است:

آ:پس از 200 میلیون سال مولکول های هیدروژن و هلیوم از قرص خارج و در فضا پراکنده شدند و درنتیجه جرم گازها از 10 درصد جرم خورشید در آغاز به مقدار0.1 درصد کنونی آن کاهش یافت ولی تکانه زاویه ای اولیه سحابی تغییر نکرد، به این طریق مقدار بزرگ کنونی این کمیت توضیح داده می شود.

ب:در آن 200 میلیون سال، در نتیجه ی تفاوت سرعت میان قسمت های مختلف سحابی –سرعت های زیاد در نزدیکی خورشید و سرعت های کم در فواصل دور از آن- حجره های تلاطم بوجود آمده اند. ماده موجود در هر حجره در جهت حرکت عقربه های ساعت حرکت می کرد در حالی که خود حجره در خلاف جهت آن. بنا بر این فرضیه سیارات در نواحی بدون راه گریز میان حجره ها تشکیل شدند. این نواحی، به علت وجود جریان های متضاد در مرزهایشان، با جذب مواد از حجره های مجاور به سرعت رشد کردند و از این رو موجب تجمع مقدار زیادی ماده شدند که در خلاف جهت حرکت عقربه های ساعت دوران می کرد. سرانجام پنج تا از این توده های متساوی الفاصله به هم می پیوستند و سیاره ای در فاصله معین را بوجود آورد.

انتقاد. بسیاری از چیزهایی را که در مورد منظومه شمسی می دانیم می‌توان بر اساس فرضیه فن وایتس زکر توضیح داد.اما سوال های بسیاری نیز بی جواب می ماند.مثلاً این فرضیه مطالب زیر را توضیح می دهد:

1. این واقعیت که سیارات و سیارک ها تقریباً در یک صفحه مشترک حرکت می کنند،
2. این واقعیت که صفحه استوایی خورشید تقریباً بر صفحه مداری سیارات منطبق است،
3. این که سیارات تقریباً تمام تکانه زاویه ای کل سیستم را در خود دارند،
4. این که فواصل سیارات از الگوی منظمی که با قانون بُد بیان می شود، تبعیت می کند.

شمار سوال هایی که هنوز بی جواب اند، بسیار زیاد است.از این جمله اند:

1. چگونه قطره ها و ذرات، کلوخه ها را تشکیل می دهند؟
2. از چه طریقی چندین کلوخه با هم یکی شدند و سیاره ای را بوجود آوردند؟
3. چرا اورانوس بر گرد محوری می چرخد که تقریباً عمود بر محور صفحه مداری است؟
4. چرا معدودی از قمرها دارای حرکت معکوسند؟

منبع[ویرایش]

کتاب نجوم به زبان ساده/ نوشته مایردگانی/ ترجمه محمدرضا خواجه پور